Ms Marshall 29
HIer beghint die tafel van
den derden boec ende es
gheheten dboec vander wraken.....j
[8210]¶Hoe een tyran die Joden dwanc
ouermids haer quaetheyt.....ij¶Hoe god sijns selfs doet wrac
Ende hoe prelaten ende papen
leuen souden.....iij¶Hoe die prelaten ende die papen
staen nader werelt goet.....iiij¶Vanden paeus ende vanden key
ser.....v¶Hoe des paeus macht ende
des keysers macht niet
ghesceden en souden sijn.....vj[8215]¶Hoe god den keyserliken staet
gheeert heeft.....vij¶Vanden ghenen die den roemschen
rijc contrarie sijn.....viij¶Een plaghe op babylonien
op cartago Ende op den coninc
alexander.....ix¶Dat die van lemborch te
woeronc bleuen Ende vele
heren te cortrijc.....x¶Van plaghen die op vele
lants heren geuallen sijn.....xj[8220]¶Vander stede regement ende van
ghemeynen goede.....xij¶Van v sonden die god swaer
like wreect ende van ghe
meynen goede.....xiij¶Een adner poent van ghemey
nen goede.....xiiij¶Dat raets lude niet en selen
discorderen Maer ghemeyn
goet in ghemeynen orboer
keren.....xv
¶Datmen vader ende moeder sal eren.....xvj
Ende gode niet versweren[8225]¶Datmen die arme onnosele
niet verdrucken en sal .....xvij¶Van .viij. sibillen.....xviij¶Van .ix. sonnen.....xixHoe sibilla die .ix. sonnen
exponeert.....xx¶Noch vanden seluen.....xxj[8230]¶Van .ij.Coninghen die regneren
selen.....xxij¶Hoe yerstwerf lantsheren ghe
maect worden.....xxiij¶Van eenre hant die och sal co
men Der heyligher kersten
heyt te vromen.....xxiiij¶Dat troemsche rijc vele riken
verduert heeft ende verwonnen.....xxv¶Hoe die werelt in .vj. of in .vij.
ghedeylt es van dat si began
tot dat si eynden sal.....xxvj[8235]¶Vander verkeertheyt der werelt.....xxvij¶Hoe die ysmalyten selen comen
Toter werelt onvromen.....xxviij¶Dat die bisscop van ludicke niet
anderen vremden heren street Je
ghen sine ghemeynte.....xxix¶Hoe die werelt gheplaghet sal
werden met quaden volke ende
ouermids oncuyscheyt.....xxx¶Dat vele liede tkersten ghelo
ue noch selen laten ende on
sen here af gaen.....xxxj[8240]¶Hoe ende van wien die ysmaly
ten weder verwonnen selen
werden ende in wat lande dat
gheschien sal.....xxxij¶Hoe die ioden die alexander sloet
selen comen ende die we
relt weder destruweren.....xxxiij¶Hoe ende van wien die heyden
ende die Joden weder verwonnen
selen werden Ende waer antk
erst gheboren sal werden.....xxxiiij¶Vte wat gheslechte dat ant
kerst gheboren sal werden Ende
waer af dat dansen yerst
werf quam.....xxxv
¶Hoe die coninc van vrancrike ver
loes enen strijt Ieghen den
Coninc van yuglant Ende van
drie poenten die elc goet here
sculdich es te houdene.....xxxvj[8245]¶Dat die mensche selue niet
wreken en sal Ende hoe die
rechter recht doen sal.....xxxvij¶Hoe god wilt datmen hem die
wrake gheuen sal.....xxxviij¶Een byspel van enen here die
enen cloester ouerlast dede.....xxxix¶Hoe die keyser constantijn
proefde die sinen god niet ge
truwe en es dat hi nieman
getruwe en sal sijn.....xl¶Datmen testament ghetruwelijc
volbringhen sal Een exempel
daer af.....xli[8250]¶Dat rechteren noch scepenen
gheen miede nemen en se
len vanden rechte explenrecte: exemplen
daer af.....xlij¶Datmen persemaren woekeneren
ende die ghiereghe ten rade
ende ten regement scuwen sal
exemplen vanden romeynen.....xliij¶Bi wat saken die romeynen
ghewaer worden dt si den
zeghe verloren hadden.....xliiij¶Van Jammerliken plaghen
die enen monic gheopen
baert worden.....xlv¶Van vele destructien ende won
ders dat binnen rome ende
in vele anderen landen ghescien
sal.....xlvj[8255]¶Vander goedertierenheyt gods
ende dat die mensche hem seluen
kennen sal.....xlvij¶Van .x. poenten daer men
gods gratie mede gewinnen
mach Ende een exempel van
eenre vrouwen die een kint
hadde van haren sone.....xlviij¶Van enen stride die int lant
van ludic geuiele.....xlix¶Van vele plaghen van groten
sterften in menech lant.....l¶Hoe die cruysbrueders ghin
ghen ende hoe tfolc penitentie
dede.....li[8260]¶Noch vander gheesselinghen
ende hoe die Joden de putten
ghefenijnt hadden.....lij¶Van enen stride die in zeelant
gheuiel ende wat die mensche
es ende wat hi werden sal.....liijHier eyndt die tafel vanden derden boecke
j
Hier beghint dat boec vander wraken
Allen kerstenen menschenDie na gods gratie wenschen[8265]Gruetic onnutte knechtVan sinne zere plomp ende slechtMetter gratien van onsen hereDie met hem duere emmermeereSinte pauwels seghet die lerer fijn[8270]Alle scriften die ghescreuen sijnSijn tonser leringhen ghescreuenDat wi dbeste selen leuenEnde dat archste selen vlienAlso wijt ghescreuen sien[8275]Daer om so biddic met trouwenHen die dit boec selen scouwenDat si studeren met sinneDie materie diet heeft inneEnde daer ane willen leren[8280]Kennen die vreese ons herenWant also ons dauid seytSpringt daer wt alle wijsheytWant die wt gods vreesen esEs wt sire.....Snellaert completes the line with: hope sijts ghewes[8285]Ende god soude wreken sonder beydenEn dade sine ontfermecheydeWant sine wrake sekerlikeMenegherande es op ertrikeEnde comt oec tenen cloppe[8290]Als men daer minst mict oppeGod gheue ons sijn vrese alsoDat wi ewelijc sijn met hem vroeDit es dboec van gods wrakenGod laet mi wel gheraken[8295]So dat mi nieman en begripe der inNu so hoert hier mijn beghinVanden yersten wraken
ons heren.....j
IN dien dat ic merke ende scouweIn doude testament ende int nouweIn hystorien ende in corniken[8300]Ende in anderen des ghelikenHoe god ten meneghen stondenGhewroken heuet die sondenEnde noyt ghedoghen en woudeDat onrecht langhe staen soude[8305]Ende wraect altoes swaerlikeSoe ontsie ic mi sekerlikeDat god sal wreken donghelikeDat hi heeft bi vele daghen
Harde guetlike verdraghen[8310]Mids sire ontfermecheytMaer ic duchte sine gherecheytHem daer toe sal verwecken saenDat hi harde swaerlike sal slaenWant die edele gherechtichede[8315]Daer alle doghet in houdt stedeEs wt ertrike al verdreuenEnde hier en es niet anders bleuenDan houerde ghiericheyt ende nijtAy gods sone ghebenedijt[8320]Laet uwe wrake stille staenEnde en wreect niet also saenEnde hoe god die altoes leeftVan beghinne ghewroken heeftDat willic v toenen claer[8325]Met exemplen hier naerMerct yrst aen lucifereDie vanden inglen was een hereHoene god om sinen ouermoetWarp inder helscher gloet[8330]Daer hi ende sijn gheselscap alEwelijc in quellen salMerct oec hoe hi aen adame wracDat een ghebot dat hi bracNiet aen adame allene[8335]Maer aen alle menschen ghemeneDies noch heden alle dagheAlle die werelt mach beclaghenNu merct noch met sinneVan adames sone cayinne[8340]Die sinen broeder sloech doetVan hate ende van nide groetDaer om dattem god ten seluen stondenVermalendyde metten mondeEnde seder als ment bescreuen vint[8345]Scoten doet sijns selfs kintNu merct hoe god op eenre stondeSo swaerlijc wrac die sondenDoen hie den mensche was so gramDat hi hen allen dleuen nam[8350]Metter diluuien groetDaer si alle in bleuen doetSonder si .viij. behielden dleuenDie in die arke henen dreuenNu merct dit voert hier na[8355]Van sodoma ende van gomorraEnde ander steden twarenDie al vol liede waren
Hoe datse god in eenre stondenVersincken dede in haer sonden[8360]¶Nu merct vanden coninc pharaoneDie in egypten droech croneHoe datten god verdrancEnde sijn heere breet ende lancOm dat hi swaer was ende fel[8365]Den kinderen van ysrahelNu merct voert hoe dat tfolc quamIn die woestine ende ane namDattet afgode beedde anEnde also ict ghemerken can[8370]Moesten daer om steruen danVele meer dan dusent manNu so merct noch hier biVanden goeden man helyOm dat hi niet te tide[8375]Sine kindere en castideDoen si quaet hadden gedaenBrac hi daer na den hals saenNu merct saule den conincHoe wel dat hem in hant ghinc[8380]Ende hoe dat hi die viande versloechDie wile dit hi gode aendroechDie victorie ende die eereEnde doen hijs en dede niet mereWert hi ghedoedt iammerlike[8385]Ende dauid ghewan sijn rikeNu merct vanden coninc dauidOm dat hi op enen tijtSinen ridder dede nemen dlijfOm dat hi hebben woude sijn wijf[8390]Doen soude onse here al te hantGheplaghet hebben al sijn lantMaer sijn berou was sulc der afDat hem god al vergafDoch die yrste vrocht verdarf[8395]Die hi ane die vrouwe verwarfMerct van alexandren mereDie van enen maten lanshereConinc wert gheweldechlikeVan al desen ertrike[8400]Daer hi .xij jaer om vachtEnde als hijt al toe hadde brachtSo nide hi iammerlijc sijn leuenWant hi wert met fenine vergheuenVanden ghenen in dat lest[8405]Dien hi betroude alder bestDus so wrac onse here daer
Meneghe scade ende groten vaerEnde daer toe menech mans slachtDie hi in ertrike hadde ghewracht[8410]Aldus so quam na ghelikeGods wrake altoes strikenHoe een tyran die Joden
dwanc ouermids hare
quaetheyt.....ij
Nu merct noch meer saken Van gods ons heren wrakenOp dat ioedscap wtuercoren[8415]Daer cristus af woude sijn geborenDien god gaf so groet voerdeelGhinghen hem dicke af al geheelEnde stonden selden dat es waerTenden een .xl. jaer[8420]Sine lieten wet ende ghebodeEnde hanteerden afgodeEnde doen liet god comen danEnen mechtighen tyranDie versloecht hier ende gheyns[8425]Ende sette op hem swaren tseynsJa also dicke alst hem gesciedeWant het waren harde liedeEnde haren god niet wel getrouweAlsic inder bybelen scouwe[8430]Ende als si hem dan bedochtenEnde si niet voerder en mochtenEnde haer wet weder namen anHalp hen god uter noet danEnde settese weder daer sy yrst waren[8435]Nochtan int leste te warenBracht daer toe haer felheyt groetDat hi bleef aent cruce doetDen welken god . god weytHare vorders hadden voerseyt[8440]Dusent jaer te vorenEer hi werden soude geborenVan eenre maget ons te troestenOm die menscheyt te verloestenAlsi noch wel van desen[8445]Dagelijx in hare boeken lesenMaer haer herte es so van binnenVersteint dat sijs niet en kennenHoe god sijns selfs doet wrac
Ende hoe prelaten ende papen
leuen souden.....iij
NV merct hoe god onse hereDie geloeft si emmermeer
[8450]Sijns selfs doet wracDie hi nochtan vertracMeer dan .xl JaerEer hi wrac so swaerAlsic v nv sal vertien[8455]Om dat hi gherne hadde gesienDat si hadden met allenTe penitentien gheuallenEnde doen hi sach dat niet en bescoetEnde bleuen in haer hartheyt groet[8460]So heeft hi daer toe verwect danEnen hoghen mechteghen manIn eenre stat dat ic lasDat hi coninc van spaengen wasEnde gheheten was vespasyanus[8465]Hi ende sijn sone thytusBelaghen teenre sommeDie heylighe stat alommeEnde alle die joden daer omtrentWaren in die stat gherent[8470]Hem te onthouden daerDaer men voer lach . drie jaerEnde oec meer in mijn versinnenDaer was so groet hongher binnenDat si meest van honger storuen[8475]Ende van armoeden bedoruenJa so groet hongher verstaet datDat die moeder haer kint atInt leste wert die stat ghewonnenAlso dat die joden ronnen[8480]In salomoens tempel doer den vaerOm hen te onthouden daerVespasiaen trac ten tempel toeEnde versloech so vele joden doeDat die perde ghinghen int bloet[8485]Verre bouen haren voetEnde vanden joden die men daer vincGafmen .xxx. om enen pennincGhelijc dat si cristum sochtenEnde om .xxx. penninghe cochten[8490]Dus can god met gelikenSijn vonnesse laten strikenHier op soude dat paepscap meckenEnde wijsheyt voer doghen treckenHoe god die wrake sire doet swaer[8495]Verlingde wel .xlij. jaerDie dan so swaer worpen haren banOm een cleyne mesdaet nochtan
Setten si die siele al te hantInder hellen ewighen brant[8500]Ja dicke oec om nietAls men daghelijx wel sietSine houden niet wel tghebotDat hen gheboet onse here godLeert spreect hi aen mi[8505]Dat ic saechtmoedech siNoch spreect cristus van desenGhi sult goedertieren wesenGhelijc uwen vader die esInden hemel sijts ghewes[8510]Noch spraac cristus daer staet gescreuenDune salt .vij.werf niet vergheuenMaer .vij. weruen .lxx. weruenIc duchte papen bederuenMeneghe ziele voer waer geseyt[8515]Met hare ombescedenheytNoch hoertmen cristum sprekenGhef mi die wrake ic salt wrekenNoch so seghet hi dat verstaetEest dat v yemant slaet[8520]Aen deen kennebacke soeBiedt hem dander daer toeEnde nemt men v een cleetSo biedt dat ander ghereetLieue kinder also men leest[8525]Spreect god dit ten papen meestSine souden wreken noch sceldenNoch oec arch met arghe gheldenMaer een licht souden si sijnDat gheuen soude den sinen schijn[8530]Opt leke volc telker stedenMet dogheden ende met oetmoedechedenMet verdraghen ende met caritatenDat soude hen ende den volke batenAlso dat kint alsic versta[8535]Des vader werken volghet naAlso volghen lantsheren na dienDat si ane die prelaten sienEnde also volghet na dat sietAlsoet ane die heren siet[8540]Also spruyt ter groter ombatenDarcheyt uten prelatenEnde sonderlinghe des sijt vroetGhierecheyt ende ouermoetWant waren si gherechtich ende fijn[8545]Tfolc souds al te beter sijnDaer die herde doelt seegt men voer waer
Dat die scape dolen daerNoch so seget die gods sone fijnMetten heylighen monde sijn[8550]Ic kenne mijn scape ende siKennen oec weder miNoch singet die kerke sonder waenDie goede herde es op ghestaenDie sine siele dat ghijt wet[8555]Voer sijn scape heeft ghesetLieue kindere wat sals ghewordenPrelaten dat sijn gods herdenEnde oec die prochie papenEnde tfolc dat sijn haer scape[8560]Also die herde sorghe draghenBeyde bi nachte ende bi dagheOm haer scape te bewarene alVoer wolue ende voer ongheualAlso souden telker stede[8565]Prelate ende cureyte medeGode bidden vroech ende spadeDat hi den volke sine ghenadeEnde sine gratie moeste gheuenTe comen in dat eweghe leuen[8570]Daer sijn si in allen stondenVan rechter scout toe gebondenAch hier wt eest al ghegaenMen siet tpaepscap nv meer staenNa grote hope van ghelde[8575]Ende na perde van sconen teldeDan na sfolx salichedecristus ende peter medeEnde die ghene die na hen warenWel in iii.c jaren[8580]En reden noyt op perdeMaer si ghinghen op die erdeEnde versochten stede ende stedenOmder menschen salichedenEnde leerden den volke voert[8585]Des heylighen cristus woertEnde wijsden den volke claerlikeDen salighen wech te hemelrikeBeyde met leringhen ende met werkenSine laghen niet in de kerken[8590]In kasteelen no in borghenVroech no spade gheborghenDaerse nieman spreken en mochteDan die ghene die daer wasdom brochteHoe die prelaten ende papen staen
nader werelt goet.....iiij
INt beghin der heyligher kerken[8595]Also als wijt bescreuen merkenEn hadden die papen hier no gheinsLant renten erue no theinsSine hadden niet te leuene afMeer dan men hen om gode gaf[8600]Om dat si gods woerde leerdenDaer si die sondaren met bekeerdenTote dat keyser constantijnEnde helena die moeder sijnDer kerken orlouen wouden[8605]Dat si proper houden soudenSint hebben si hen bewestOest zuyt noert ende westDat terdendeel van ertrikeHem toe hoert riuelike[8610]Ende wet dat si daer na poghenHoe sijt al ghecrighen moghenEnde gheedt dus voert sonder wancSi hebbent al breet ende lancWant si der werelt heerscapien[8615]Trecken te hare partyenJa sal ic die waerheyt lesenSi selen saen willen wesenPaeus ende keyser hoe dat gaetEest datment niet en wederstaet[8620]Ende selen dat keyserlike rechtEnde dat roemsche rijke echtNa her saken na haer gheuoechGhebrekes yet dats hem leet gnoechEnde eest dat voert aldus gheyt[8625]Dat doet der leker simpelheytDie niet en weten noch en versienWatter namaels af mocht gescienMaer so wanneer dat ghescietSo salmen so groet verdriet[8630]Ende jammer sien in ertrikeDat noyt en was dies gelikeAlso alsic v hier naerSegghen sal int openbaerVanden paeus ende vanden
keyser.....v
HEt was een cardinale
Hier te voren[8635]Die wi iacob noemen horenVander columpnen alsic lasBiden paeus bonefatius wasSoude messe doen als hi dede
Te viteruen in die stede[8640]Daer vant hi enen mesboec doeDie spaeus capellen hoerde toeEnde als hi quam toter stedeDaer hi messe in dedeDaer die kerke doet ghebede[8645]Voer paeuse ende voer keyser medeEnde voer dat heylighe kerstenhedeAlso als es die sedeEnde alsmen in anderen boeken plietEnde vant hi daer den keyser niet[8650]In wonder wert hi doen ghekeertDie goede man ende te barenteertDat hi skeysers memorie daerNiet en vant alse etwaerHine conste niet gheweten[8655]Oft die scriuer hadde verghetenEnde oft al willens gedaen wasIn groten wonder was hi dasDoen die goede man dat had vondenPeynsde hi dus ten seluen stonden[8660]Dat doude ioedsche paepscapVergaen soude ende werden slapOm haer sonden ende tonder gedaenEnde een nuwe paepscap opstaenDoen si wroeghden onsen here[8665]Riepen si lude ende sereVoer pylatus dese dincWine hebben anderen conincDan den keyser alleneDat riep tpaepscap gemene[8670]Want dat heerscap was met allenTier tijt den ioden ontfallenAch duchte die goede man doeDie tijt sal comen toeDat dechterste paepscap seggen sal[8675]Wine hebben coninc groet no smalDan den paeus onsen hereAy lacen wat groter zereEnde wat iammerliker wrakenSal dan der clergien naken[8680]Alsijt daer toe hebben brachtDat die keyser es sonder machtDan sal ertrike na desenStaen in wel groter vresenDat noyt sulc iammer vore dien[8685]Onder dioetscap en wert gesienAls sijn sal in kerstenhedeOm des paepscaps ghierechede
Des paeus macht ende sinen banSelen luttel helpen dan[8690]Alse die macht vanden zwerdeGheiaghet es hare veerdeEnde die clergie wilt ghemeneErtrike berechten alleneEnde die keyserlike moghenthede[8695]Werpen wt hare stedeHoe des paeus macht ende des
keysers macht niet gesceden
en selen sijn.....vj
PApen leke ende clerkenDese sijn alle gods gewerkenEnde die god alder liefste heeftDats die minst in sonden leeft[8700]Die hi in sine minne meest vintWet dat hi dien meest mintNiet den ghenen dat ghijt wetDie inder meester eren setDie god die den hemel sciep[8705]Sciep mede dese werelt diepEnde die de sonne sciep dat wetSciep oec die mane daer metEnde die oec sciep den manSciep dat wijf mede dan[8710]Ende die den hoechsten sciep daer toeSciep den nedersten oec alsoAldus heeft na sijn ghehincEen god gescapen alle dincEnde hine versmaedt gheen van desen[8715]Want si alle sijn creaturen wesenCristus ons .ij. zwerde lietDoen hi van ertrike scietDeen es in spaeus machtDander in skeysers gehacht[8720]Ende dese .ij. en mogen nietGhesceden sijn wats gescietWant als dese .ij. discorderenMach haer die kerke wel veruerenDie roemsche aer en mach niet[8725]Met enen vloghel vlieghen yetNoch peters sceppelken sonder waenEn mach oec niet rechte gaenMet enen rieme sonder meeIn dese felle welde zee[8730]Daer so meneghe grote vlagheIn porret ende ruert alle dagheDaer noch een rieme wel toe hoertSal dat sceppelken rechte voert
Der om sijn si qualike bedacht[8735]Die skeysers swert ende sijn machtOnder voete willen bringhenWant die kerke en conste bedwingenMetten banne hare viandeDie sitten in menegen lande[8740]Want skeysers swert des sijt gewesDer heyligher kerken kimpe esIeghen heydene ende saresineEnde ieghen quade kerstineDie samen souden plechten[8745]Ende die heylighe kerke ane vechtenDie luttel souden gheuen danOm der roemscher kerken banHoe god den keyser ghe-
eert heeft .....vij
DOen die gods sone van hemelrikeMensche quam in ertrike[8750]Eer die here goedertierenTroemsche rike in vele manierenDier hi ij. toende alsic vernamDierste als hi op ertrike quamEnde dander doen hi henen keerde[8755]Daer hi trike sere met eerdeDierste dat hi met hem brachteMids sire godlike crachteIn elc lant in elke stedeDat was pays raste ende vrede[8760]Want en was in sire geboertNerghent orloghe no discoertDaer hi met bewijsde claerDat hi smenschen raste waerEnde dat raste en waer ghene[8765]Anders dan in hem alleneDander ere die hi dedeIn sire comst den keyser medeDat was dat hi also saenSkeysers cheynse dede onderdaen[8770]Want elc mensche inder werelt wijtMoeste den keyser ter seluer tijtCheyns gheuen ende in desenWoude hi oec onderdaen wesenEnde doen hi henen soude keren[8775]Woude hi oec den keyser erenIn ij. manieren alse ghiNu horen segghen moghet miDaer cristus stont in .iiij scarenSprac hem pylatus aen dare
[8780]En wetti niet dat ic macht heb vTe crucen op dat ic wille nvEnde dat ic v oec mach laten gaenOnse here antworde saenDune hads gheen macht in mi[8785]En wert van bouen niet verleent diDats van gode ende oec vanden keyser van wies weghen danPylatus daer als rechter satIn des keysers dinghestat[8790]Dats deen poent van desen tween¶Nu hoert hier noch eenDoen die apostelen spraken twarenDat daer .ij. swerde warenAntwerde cristus openbaer[8795]Dat daer mede gnoech waerDaer genoech es daer en gebreect nietDit bedieden hier af besietSoe toende god metten monde sijnDat .ij. regemente souden sijn[8800]Deen gheet inder gheestelicheytDats dat ane die ziele gheytDat behoert den paeusen toeDander zwert ic lese soeGheet aen goet aen lijf aen lede[8805]Ende hoert toe der werlichedeDat so steet in skeysers machtDus so heeft god selue gehachtEnde gheordineert alSiet wie dit breken sal[8810]Wie dat nedert dese moghentheytWet dat hi cristum weder seytWant god sprac selue hier aueDatmen den keyser tsine gaueEnde gode tsine oec mede[8815]Dit es seker waerhedeVanden ghenen die den
roemschen rijc contrarie
sijn.....viij
ALle die ghene die weder sprakenTroemsche rijc ende achter stakenWet dat voer waerheyt fijnDat si antkerst worden sijn[8820]Ghelijc dat Jan cristus doperWas ihesus cristus voer loperEnde oec ander prophetenDie sijn comst daden wetenAlso es na die ghelijcke[8825]Antkerst boden die dat rijcke
Breken wilt ende achter keertAlsoet hem die diuuel leertEnde nieman en langhe daer naDat troensche rike te nieute ga[8830]Want seker als dat vintSo es kerstenheyt ghescintWant die kerke sal gaen tonderDan salmen sien dmeeste wonderEnde dmeeste iammer dat voerdien[8835]Op ertrike ye wert ghesienDan sal houerde ende ghierecheytDie inder prelaten houe leytEnde elder oec in ertrikeGhewroken werden sekerlike[8840]Mids des duuels sone antkersteDie den gods sone ihesum kersteAl contrarie dan sal wesenAlso wi in vele boeken lesenEnde sijt des seker ende gewes[8845]Dat die tijt niet verre en esAlse prelaten ende lansherenDat roemsche rike willen verkerenDie vrantsche coninghe langen tijtHebben gedraghen groten nijt[8850]Op die keyserlike ereOm dat si benijdden zereDat yemen soude op ertrikeBouen hem sijn of haers gelikeWie sach ie des gelike[8855]Als van beyeren lodewijcDie so eerlijc ende so sconeQuam toter keyserliker croneEnde berouwenesse had ontfaenVan dien dat hi had mesdaen[8860]Jeghen den stoel van romenEnde te genaden woude comenDat hem die paeus voer sloetOnser moeder der kerken goetDie sculdech es open te stane[8865]Elken sondare te ontfaneAlso dicke alse hijs beghertWant daer es gode toe herde wertWant god ende al sijn hemelrijcVerbliden dan ghemeynlike[8870]Vanden sondare die hem bekeertAlse ons cristus selue leertEen plaghe op babylonien
Op cartago ende op den
coninc alexander.....ix
DIe houerde ende dien ouermoetDie wilen in babylonien stoetWarp god te male onder voet[8875]Openen tijt alst hem dochte goetMids van persen coninc cyrusWant god onst hem wel aldusDie grote stat van cartagoDie onder haer hadde also[8880]Al dat lant van affrikeDat es terdendeel van ertrikeStruweerden in eenre stontDie romeyne al inden grontDie romeyne oec menechweruen[8885]Hebben gheweest opt bederuenVan vianden die hem dadenVele vernoys ende groten scadeOm den ouermoet die si dreuenAls men wel vint bescreuen[8890]Die nochtan te warenThoeft van al ertrike warenEnde die nv sijn met allenSo neder nv gheuallenDatmen luttel op hem acht[8895]Dus can werken die gods crachtDaer ieghen dats sonder waenGhene mogentheyt mach staenAlexander die tyranDie alder werelt verwan[8900]Dien god in sinen daghenGheset hadde tere plaghenEnde tere gheesselen iammerlijcOuer die sonden van ertrikeEnde doen hi peynsde ende dachte[8905]Dat hijt van hem seluen vermochteEnde hem niet en liet ghenoeghenEn woudt god niet meer gedoghenSo dat hi doen wert vergheuenEnde verloes iammerlijc sijn leuen[8910]Aldus haestich ende dus hartWas god eer hi mensche wertMaer sint dat hi die menscheyt kindeEnde god die menscheyt mindeEn heeft hi so haestelike[8915]Niet ghewroken op ertrikeMaer al beydt hi hine verlet nietWant men dat gescreuen sietDat beyden en es gheen verlaetGods wrake dat verstaet[8920]Comt onuersien ende onuerhoedt
Ja alsment minst moedtEnde dat oec nieman soude gomenDat sulke wrake soude comenKeyser coninghe ende lansheren[8925]Die den heylighen wilen ereDaden met tormenten groetSteruen alle quader doetGods wraken sijn menegherhandeSom met watere ende som met brande[8930]Som met swerden som met scandenDie menech sens comen te handenSom met siecheden som met scadenIn mochte niet gheradenIn hoe menegher saken[8935]God can thonen sine wrakenAl ghepast met gherechticheytNa dat die sonde groet geleytMaer die haer sonden arenHebben seker wel gheuaren[8940]Want si wert cort gheintMaer die wrake diemen ghinder vintDie moet dueren emmermeerIn groten rouwe in langhen zereDat die van lemborch te
woeronc bleuen Ende vele
heren te cortrijc.....x
Nv merct voert die hoge geslachte[8945]Van lemborch van so groter machteDiet al hadden in haer bedwancTusschen der masen ende den rijn lancDie so groet van moede warenDat si nieman en wouden sparen[8950]Hoese god met sire wraken scarpTe woeronc al ter neder warpJa in midden haers selfs lantMids den hertoghe van brabantWien si met crachte wouden[8955]Sinen coep voer houdenDien hi wettelijc sonder waenOp dlant van limborch had gedaenAldus so moet al onghelijcInt leste vallen inden slijc[8960]Ghi moghet oec merken des gelikeDat voermaels voer cortrikeDaer die beste van vranke lantVan artoys ende van brabantEnde daer toe van anderen landen[8965]Doet bleuen in groter scandenOngeuallichlijc des sijt vroet
Voer ene cleyne ghemeynte te voetGhelijc alsmen vincken vaetDaer men dat net ouer slaet[8970]Also bleuen si doet te warenDoen sijs minst in hoeden warenVan plaghen die op vele
lansheren gheuallen sijn
.....xj
GHi moghet oec sien ende merkenWat god in vlaendren can werkenDaer si es des es lanc leden[8975]Tfoerdeel hebben ghestredenEnde daer si oec haren hereveriaghet hebben tsire onnereOm dat hi niet en dedeAlso behoerde tsire heerhede[8980]Ghelijc dat inden ouden daghenSijn vorderen te doen plaghenDie de beste ridderen warenDiemen yegherinc vant te warenBeyde van daden ende van handen[8985]Die si toenden in vremden landenBeyde ouer zee ende elder medeEnde om dat dese des niet en dedeNoch en hilt sine vorwerdeIn sijn hof no inder werden[8990]Ende en plach gheens heren voereSo wert daer doen in roerenDie ghemeente also dat hiVten lande vloe daer biDoen die ghemeente wert ghewaer[8995]Dat si buten bedwanghe warenEnde en ghenen here ontsaghenGhinghen si elc anderen iaghenEnde vermorden ende verradenEnde die quade eede die si daden[9000]Ende noch doen daghelikeDaer om dat god van hemelrikeSine wrake sint alle dagheOnder hen met doetslagheDie elc op anderen hanteert[9005]Ende sine weten niet wat hen deertAnders dant gods wrake esDes sijt seker ende ghewesVormaels doen daer int lant satenMechtege liede vtermaten[9010]Alse ridders ende knapen menegherhandeDie daer saten inden landenVerdructen si die mate also
Dat sijs dicke waren onvroeHadde yeman vanden ghebueren[9015]Hoe zere dat hem wert te suerenEen vet scaep ofte een swijnDat moeste mijns heren sijnAlse dwijfken boter sloechSo waest mire vrouwen geuoech[9020]Ja waest kieken ofte gansDat moeste aen mire vrouwen dansDus sat dat volxken daerSere verladen menech iaerOnder die mechteghe heren[9025]Ende doen god dit woude kerenGhewan dat volxken enen moetDat die fortse weder stoetEnde hebben daer also versaghetDedele liede ende veriaghet[9030]Datter daer luttel es bleuenAldus can onse here gheuenSine wrake na ghelikeHier ende daer in ertrike¶Nu merct van edewerde van Inglant[9035]Die dander es also ghenantDie den goeden graue van erfortEnde van lanckaster also voertBeyde gader ontliuen dedeEnde al om haer wittichede[9040]Om dat hem elc blameerdeDonrecht dat hi hanteerdeEnde sinen wiue was so hartDat si voer te vrancrijc wartTe karlen haren broeder[9045]Beyde van vader ende van moederDoen si daer ghene hulpe en vanKeerde so weder in InghelantMet cleynre macht si v becantEnde wan also dat grote lant[9050]Waest den coninc lief of leetEnde dede den coninc vaen ghereetEnde steruen jammerliker doetNu merct ghi heren cleyn ende grootHoe dat wreect god onse here[9055]Ja so datmen nemmermeerGhepeynst soude hebben van dienDat sulke wrake mochte gescien¶Doer god ghi heren bedenct v desDat een here bouen v es[9060]Sonder wies hulde ghine moget nietStaende bliuen also als yet
¶Merct den hertoghe van brabantDie te woeronc vacht metter hantDaer hijt verwan met groter eren[9065]Ende was een here der herenEnde meneghen groten tornoy verwanEnde starc was ende hart nochtanBleef hi doet van eenre wondenTen baren teenre tafelronden[9070]Doen hi te sinen besten wasEnde hi minst vermoede dasAldus als god wilde datWas saen ghebroken dat ratDese hertoge dese grote here[9075]Stont so zere na die ereIn tornoy in tafelrondenDat hem gebrac te menegher stondenAen sijn renten so dat hi dedeOp sine liede setten bede[9080]Ende moeste hebben haer hauenDaer si hem meneghen vloec om gauenEnde ieghen ghemeynne vloec en canHem onthouden wijf noch man¶Merct van philips van vrancrike[9085]Die ghebuer no oec ghelikeHebben en woude in ertrikeHoe vtermaten misselikeHem ghesciede grote scandeJa in midden sinen lande[9090]Daer een coninc van ouer zee quamDie den hertoghe van brabant namTe sire hulpen ende trac te hantInt beste van philips lantJa met ghewapenden handen[9095]Beyde met roue ende met brandenVan castele van camersijs voertTote bi sinte quertens der poertEnde also voert bi louwenDer men anders niet en mocht scouwen[9100]Dan manslacht brant ende roec groetDien philipse vloech ouer thoetDus laghen si daer met gewoudeTote dat des winters coudeMet crachte keren dede[9105]Elken tot sire stedeHier ane mochti wel merkenDwonder dat god can werkenNa gheliken dinghen alse ghiMoghet horen segghen mi[9110]Niet langhe voer dat dit was
Hadde philips ghehuert sijt seker dasxvj grote lantsherenOmdat si souden onteerenDen edelen hertoghe van brabant[9115]Ende hem af winnen sijn lantDaer elc van hem toe dedeAlgader sine moghenthedeDes die hertoghe wel ontstoetMet groter eren des sijt vroet[9120]Nochtan hielden si dlant beslotenIX maende met groten stotenEnde met meneghen pongijse grootDat hem nochtan niet en bescoetAldus voer waer ghesproken[9125]Wert die hertoghe daer gewrokenOuer philipse met ghelikeAlse gherechticheyt can strikenWant die hertoghe ontstoet met erenEnde philips bleef inder onneren[9130]Die den hertoghe sonder sijn scoutVerderuen woude met ghewout¶Merct hoe die graue van hollantDander willem also ghenantDie noch ionc was van daghen[9135]Vanden vriesen wert verslaghenDaer scade ende iammer medeAen lach der kerstenhedeWant hadde hi moghen leuenHi soude bat hebben opgheheuen[9140]Vanden wapenen die ereDie nv es ghenedert sere¶Nieman en salt in arghe kerenDat ic tghebrec deser herenAldus vermane te deser stat[9145]Want seker ic doet om datDie heren selen van dienGods wrake te mere ontsienWant god voer waer gesprokenLaet gheen dinc onghewroken[9150]Ende so hogher es die manSoet god starker wreken can¶Willem dese grote hereMesgreep hem seluen herde zereDat hi enen priester doet slaen[9155]Dede die hem niet en had mesdaenDie wt sire kerken quam ghegaenWant men dede hem verstaenDatmen daer buten woude sprekenDoen wert hi daer doet gesteken
[9160]Oec so dede hi groot onrechtDer goeder stat van vtrechtDaer hi voer viel met machteEnde verderuen woude met crachteDaer hi af moeste keren[9165]Met scanden ende met onnerenHier ane so moghedi verstaenHoe gods wrake can omgaenEn es gheen here sekerlikeAlso mechtich op ertrike[9170]Hine heeft bouen hem enen hereDie hem nemen mach sijn ereSiele lijf lant ende goetDie dit ontsien si sijn vroetVander stat regement ende
van ghemeynen goede
.....xij
Die een stat sal regeren wel[9175]En selen ghierech wesen no felWant die ghiereghe ende die felle medeEn berechten noyt wel stedeMaer als ons een wijs man leertHebben si meneghe stat onteert[9180]Want die ghiereghe wats ghescietEs altoes wt om sijn genietDaer die rechtere van ere stedeOnwettich es ende die scepene medeDats alse een wout des gheloeft[9185]Daer men die liede in beroeftEnde sulke stede so salElc goet mensche scuwen ouer alNu seghet ons ende maect ons vroetGhemeyn goet es godlijc ende goet[9190]Alse kerkelijc goet sijt ghewesVrijer dan werlijc goet esAlso es ghemeyn goet vrijer danTgoet dat toe hoert enen manEnde wiet anders keert ende leyt[9195]Dan in ghemeyn orberlijcheytDoet also quaet des sijt vroetAlse ofte hi stale der kerken goetEnde des goets alder meest esIn kerkeliken steden des sijt gewes[9200]Want der es die ghemeente groetDie dicke heeft hulpen noetVan vele dinghen wet wel datDie toe behoren eenre goeder statDerom setmer toe te waren[9205]Rike liede diese bewaren
Ende van breken niet en selenTgemeyn goet gripen of stelenEnde die dat qualike bekerenSijn wel weert groter onneren[9210]Ende dicke hebben si oec scande grootOf haer kindere selen bidden vroetDie romeyne wilen erePogheden daer na herde zereDat si ghemeyn orber souden[9215]Sterken ende menechfoudenEnde daer voer setten si haer lijfKindere maghe man ende wijfEnde daer met waerlikeSo wonnen si al ertrike[9220]Wie dat om sijns selfs genietTghemeyn orber achter lietDaer men ter waerheyt ondervantSi bleuen ewelijc gescantSypio die affrikaen[9225]Die den romeynen onderdaenDlant van affrike hadde ghemaectDaer hi dicke om hadde gewaectMeneghe pine menegen strijtOm dat hi wert ghewroeght tere tijt[9230]Dat hi van seluer hadde juweleVan .x. marken dan was niet veleSo woudemen henen sendenVerre lants in ellendenTote dat hi sijn onscout dede[9235]Dat hi bleue in die stedeDie goede poete valeriusScrijft in sinen boeken aldusAlse een maet man wildijt wetenIn groten dienste es gheseten[9240]Ende dan cortelijc wert rikeDat es seker des gelikeDat hi sine rijcheyt danMet redenen niet allene en wan¶Scepene in gheender wisen[9245]En selen copen gheen alsijsenEnde die saten ende bestaden voertWant hem dat niet toe en hoertMen mochter arch in vermoedenScepene selen henaltoes hoeden[9250]Ieghen die ghemeente zereAlse die knape doet voer den hereWant ghemeyn goet verstaet alsoDat hoert der ghemeynten toeEnde die ghemeynte sekerlike
[9255]Dat sijn beyde arme ende rikeDaer en heeft nieman voerdeel anHere no knape wijf no manEnde so wie vanden herenDie dat goet anders keren[9260]Dan in ghemeynen profiteSijn dogheden ende eren quiteVan .v sonden die god
swaerlike wreect Ende
van gheesteliken goede .....xiij
MEn vint .iij. ofte .v sondenDie god in corten stondenGherne te wrekene pleghet[9265]Also ons een wijs man seghet¶Dierste es datmen kerken hindertHaer recht ende haer vrijheyt mindertEnde versmaedt hare personeDat comt gherne te quaden lone[9270]¶Dander es alsict verstoetDatmen ghemeyne goetEnde orber niet en keertDaer ghemeyn stat bi onteertAlso daghelijcs wel es in schijn[9275]¶Die derde mach dit wel sijnDatmen vader ende moeder niet en eertAlso onse here selue leert¶Die vierde es om die quade eedeDaer men gode met doet harde leede[9280]¶Die vijfste es . des sijt vroetDat die mechteghe onrecht doetEnde smade doet den maten manDie niet vorder staen en can¶Nv willic v verclaren voert[9285]Dese .v poente die ghi hoertDer kerken goet is menegherandeHarentare inden landeSom houdent die prelatenSom cloestere te hare baten[9290]Som canesien som papenDie der groet goet wt rapenEnde al dit goet des seker sijtHeeft die heylighe kerke gheurijtEnde der werelt ghemaect doet[9295]Ende hier af es cristus thoetWant dit goet des sijt ghewesTer werelt aldus gedoedt esSone salmen dat in ghenen kerenDan sonderlinghe te gods eren[9300]Ic sach ghescreuen teere stonden
Dat perde vogle ende hondenEnde wiue verteren tgoetDaer cristus om storte sijn bloetEnde speelliede daer toe mede[9305]Maer dit en valt niet telker stedeNochtan valles meer dan goet es¶Een prouendere des sijt ghewesEn mach sijn goet niet henen geuenSusteren bruederen nichten neuen[9310]Ja van goede dat verstaetDat hi vander kerken ontfaetEn waer dat verstaet al bloetDat si van breken hadden noet¶Want als ons een goet man scrijft[9315]Al dat goet dat hem ouer blijftBouen den eysche van haren stateSijnt papen clerke ofte prelateDat si vander kerken goet ontfaenDats der armer sonder waen[9320]Alse gherecht goet algaderAlse oft hem bleue van haren vaderWee hen . wee hen alsict verstoetDie heffen der kerken goetEnde dat verteren in ledecheden[9325]Ende in ouertuldechedenOf die daer af gadren scatEnde den armen ontkeren datTgoet dat papen ontsparenSietmen dicwile qualijc varen[9330]Qualijc ontspaert qualijc verlorenDit machmen dagelijcs sien ende horen¶Twee dinghen die sijn alsict verstoetDie gherne hinderen kerstelijc goetDeen dat sijn quade heren[9335]Die dat gherne destrueren¶Dander dat sijn wildijt merkenSelue persone der heyligher kerkenJa die der kerken minderen mereDan anders enech quaet lanshere[9340]Ja in vele manieren alsic nvHier vore hebbe gescreuen vTierst dat een paeus gemaect esSo steet hi daer na des sijt gewesHoe hi sijn maghe mach gehoghen[9345]Ende maechscap printen ofte hertoghenBaenroetsen ofte grauenMetter heyligher kerken hauenSo doet een abdt des ghelikeWilt oec sijn mage maken rike
[9350]Met des gods soens goedeGhecocht met cristus bloedeEnde huwetse aen die liede van machteOm te makene een groot geslachteSoe doen oec canonke mede[9355]Ende papen in menegher stedeDes hem darme tallen daghenMet rechte moghen wel beclagenHier ane verstaet des sijt geleertDat nieman meer en destrueert[9360]Onser moeder der kerken goetDan dat paepscap selue doetHier met willic te desen tidenDese materie laten lidenWant soudic alder waerheyt lyen[9365]Tpaepscap soude mi vermaledijenNochtan wet dat voer waer nvDat ic die waerheyt segghe vEen ander poent van
ghemeynen goede
.....xiiij
DAnder poent dat onse hereGherne wreect ende zere[9370]Dats datmen ghemeyn goetNiet en bekeert des sijt vroetGhetruwelijc so daer toe hoertNoch te poente en settet voertDaer af dat ic v te hant[9375]Een groet deel hebbe doen becantNochtan so willic v datVerclaren een luttel batWisten heren vanden stadenWaer met dat si sijn geladen[9380]Ende hoe god voer waer ghesprokenDit ouer hem heeft ghewrokenAlsic hebbe geseget voreEnde also ghi noch moghet horenSi souden niet rechte sonder waen[9385]Met anxte dicwile slapen gaenIc wiste inder waerheyt datDat portere van eenre statTscependom tenen tide ieghenDen here vander stat vercreghen[9390]Om ene somme van gheldeEnde als si hadden in gheweldeDie stat hebben si vercochtDaer op ene grote lijftochtEnde betaelden den here also[9395]Dat si hem hadden gheseget toe
Dus moeste die gemeente voer waerDer heren heerscapie quiten daerEnde alle die dit verworuenHaesteliker doet si storuen[9400]Sonder dat heylighe sacramentAlse liede van gode ghescentEnde som worden si verslaghenTe scanden al haren maghenLieue kindere nv merct dan[9405]Hoe god onse here wreken canDoen die romeynen wilen ereTrouwe hanteerden ende ereDwonghen si al ertrikeMaer doen si wouden sijn rike[9410]Ende vernaent aen tghemeyne goetVielen si neder onder voetEnde hebben dere al verlorenAlsic v seyde hier te vorenHadden si wel op ghedraghen[9415]Ghemeyn orber als si plaghenGod onse here en hads[?]e met allenDus zere niet laten vallenVoerwaer so segghic v datSoe waer die rade van eenre stat[9420]Haers selfs bate sueken mereDan ghemeyn orber ofte ereEnde daer men oec des sijt vroetElken niet recht en doetEs hi mate of wel geboren[9425]Daer so es die stat verloren¶Een wijs man maect ons vroetStat daer men gheen recht en doetDie es als een wout des geloeftDaer men die menschen in beroeft[9430]Ende lijf ende goet nemt danDie stat sal scuwen elc wijs manElc raeds man sal sonder lettenSijns selfs orber achter settenOm den ghemeynen orber vander stede[9435]Dat sal van rechte sijn sedeAen ghemeyn orber leghet mere danAenden orber van enen manDie meeste orber sal sonder waenAltoes voer den minsten orber gaen[9440]Ghelijc dat der kerken herenGods volc weghen ende regerenAlso verre dat verstaetAlse dat ane die ziele gaetEnde hare rechte vast houden
[9445]Also ghelijc oec so souden¶Die heren van eenre stedeGods volc bewaren medeAen sijn goet ende aen sijn lijfDie de rechte houden stijf[9450]Ende voer ghemeynen orber settenLijf ende goet sonder lettenDat raets lude niet en selen
discorderen maer tghemeyn.....xv
goet in ghemeynen orboere keren
DIe ene stat selen regeren welEn selen onderlinge niet wesen felMaer eendrachtich wats gesciet[9455]Ende niet sere achten op ghenietWant gheniet voer waer gheseytVerdruct eendrachticheytWaer die vorsten vander statOnderlinge draghen hat[9460]Daer bederuen si die stedeEnde hem seluen daer toe medeEnde so waer die rade sonder waenAltoes na dat gheuen staenDaer se moeste haet ende nijt[9465]Tusschen des seker sijtLeghet een man in groter veedenEnde wert hi raetsman van eenre stedenHi sal die veede nederlegghenOm datmen niet en moghe seggen[9470]Dat die stat come yetBi sijnre scout in verdrietWie dat na tscependom staetOm datter wasdom wt gaetEnde niet om dat hi lude of stille[9475]Der gherechticheyt dienen willeSijt dies seker ende gewesDat hi daer valschelijc in comen esEnde hem waer beter nader waerhedeDat hi dese poente af lede[9480]Niegherinc en wert een statMeer bederft wet wel datAlse dat die porteren met partijenOnderlinghe draghen hatijeEnde om voerstaen discorderen[9485]Dan gheet al buten erenMen sal also regeren een poertOftmen partye woude trecken voertDan die andere dan daer biGhenedert no gedruct en si[9490]Also dat eendrachtichede
Altoes valle in elke stede¶Dese lere spreect ons alsoDie grote philosophe platoDen ghiereghen en salmen niet[9495]Beuelen wats ghescietStat of borch te hoedeneWant het es wel te moedeneDat hi mids siere ghierechedeBederuen mochte borch ende stede[9500]¶In ghent waren wilen erenNeghen ende dertich wiser herenDie de stat berechten daerWel ende wijslike menech jaerDie wile dat sijt wel regeerden[9505]Ende ghemeyn goet wel bekeerdenDaert scu[l]dech was te ganeEnde niet en ghenoten daer aneEnde eendrachtich medeStont in eren groet die stede[9510]Maer doen sijt selue wouden slabbenEnde daer om ghinghen crabbenEnde perlementen onderlingheGhinghen te nieute al haer dinghenWant god en woudt gehingen niet[9515]Dat si langher regeerden yetEnde worden uten lande gheiaghetLuttel worden si gheclaghetAlso dat si ende haer kinder oecTe quiste ghinghen als een roec[9520]¶Nu merct wel ende verstaetHoe misselike gods vonnes gaetEnde in deser gelike medeEest ghegaen in meneghe stedeAlse die heren dus verwilden[9525]Ende ghemeyn orber niet en hildenDat god harde zere wracMetter ghemeynten die hi op tracEnde alse die ghemeynte verwoudeWarp hise neder also houde[9530]Onghelike dinc sonder waenDat en mach niet lange staenHet es dicke ghesprokenGheen arch en blijft ongewrokenLieue vriende lieue here[9535]Houdt der ghemeynten orber ende ereEnde in voerspoede starc ende stijfEnde daer voer set v lijfVroech ende spade in alder tijtWant ghijt sculdech te doen sijt
[9540]En doedijs niet wet wel datGhi doet ontrouwe uwer statOm dat ghi gods volc niet en houdtIn sinen recht also ghi soudtScepene ende raedsmanne mede[9545]Selen hem hueden in elke stedeDatse die ghemeynte en mochte nietBegripen also goet als yetAlsic v vore hebbe gheseytEnde wetti wat hier ane leyt[9550]Hare es vele die nauwe merkenHare affare ende haer werkenEnde si weten wel dat verstaetDat hen tghemeyne goet aengaetEnde si hebben meneghen wisen man[9555]Die harde nauwe brieuen canIn sijn herte in sinen moetDonghelijc datmen hem doetDat si brenghen souden int clareAls si wisten dat tijt waer[9560]Daer wonder af mochte gescienAlso men dicke heeft ghesien¶Arestotiles die wise clercMaecte een boec een scone wercDaer hi in leert in wat manieren[9565]Men ghemeyn goet sal hanterenEnde bestemmen ende regerenIc woude der steden herenDit boec wel hadden verstaenEnde daer mede dan voert gaen[9570]Dat ware menegher stat goetDie nv heeft crancken spoetEnde cranc van neringhen staetOm dat haer beleyt es quaetDat moet beteren die gods cracht[9575]Die bouen alle dinc heeft machtDatmen vader ende moeder sal
eren Ende gode niet ver-
sweren.....xvj
Elc mensche van gerechter scoutSal vader ende moeder wesen houtGhelijc hem seluen ofte batWaer hi comt in elke stat[9580]Ende goet doen ende ereWant het gebiedt onse hereWant het es nit ghemeneVanden .x. gheboden eneOec gheloeft onse here god[9585]Sonderlinghe lone in dit gebot
Dat hi in dandere niet en doetDats lanc lijf ende des sijt vroet¶Men vint ghescreuen alsoInden boec ecclesiastico[9590]Die vader ende moeder eert sal van dienBliscap van sinen kinderen sienEnde die vader ende moeder laetEnde inder noet niet bi en staetEs van gode vermaledijt[9595]Oec willic dat ghi seker sijtDat god al openbareGheen sonden en wreect so zwareDatmen vader ende moeder niet en eertAlso ons ihesus cristus leert[9600]Want hi spreect in sijnre erenEest dat wi vader ende moeder erenDat wi langhe selen leuen danHier machmen vele merken anEn doen wijs niet onse leuen[9605]Op dit ertrike saen sal sneuenEnde verliesen hier om hemelrijcSo sijn wi bederft ewelijcLanc leuen dat verstaetEs een troest een toeuerlaet[9610]Te comene ter ewichedeDie der outheyt wilt beledenWant alle dinc daer sonde in leytDen mensche in doudere vergheytEn ware allene ghierecheyt[9615]Salich es hi diese af leytEn es nieman so hoghe no so rikeMaer leefde sijn vader armelikeSonder goet ende sonder ereHine heeft die scande mere[9620]Ende eest dat hi in eren siHi heeft te meer eren daer biEnde noe onse yrste vaderDaer wi af comen sijn algaderDie yrstwerf den wijn vant[9625]Ende namaels plante hine metterhantNaems so vele op enen dachDat hi daer af in slape lachOmbedect in ene stedeSo datmen sach sijn scamelhede[9630]Cham sijn sone quamer toeEnde alse hi sach den vader alsoeWijsde hi daer metten vingher opEnde maecte daer mede sijn spotHier om wart hi te dien stonden
[9635]Vermalendijt van gods mondeEnde tgheslechte dat van hem quamDus voer die quade chamAldus sal hen allen gescienDie vader ende moeder niet en ontsien[9640]Noch en werden noch en erenAlso tghebot es ons herenIhesus cristus hielt al gaderDie ghebode sijns ewichs vaderEnde eerden vroech ende spade[9645]Beyde in woerden en in dadeEnde was hem onderdaen ter doetSonder sijn scout cleyne ofte groetEen wijs lerere ons dus leertAl sijn vader ende moeder verkeert[9650]Ende oncuysch van ouden daghenDat suldi guetlijc verdraghenWant si verdroeghent guetlijcDoen ghi laghet in v slijcEnde voeden v op dat wet[9655]Met arbeyde ende coste metEnde lieten v tgoet na dienDaerse god af hadde versien¶Quade eede haet onse hereEnde die wreect hi dicke sere[9660]Alsmen spreect van dien van desenDat sal sonder eet al wesenEn waer noet dat wetTer waerheyt te hulpen metAnders salmen tallen tiden[9665]Met ia ende met neen al lidenDen starcsten eet diemen doetDats bi gode des sijt vroetNochtan alsment inder waerheyt sietEn laten si hem ghenoeghen niet[9670]Met gode daert al aen leytEnde die allene es die waerheytSine vermanen daer toe medeSijnre doet ende sijnre ledeDie hi ane den cruce ontdede[9675]Ende al om onse salichedeJa sijn bloet ende sijn sweetVerwiten si hem ghereetJa lelijc ende onsconeom min dan om een bone[9680]Men sal om gods creaturenSweren in gheenre vrenWant si alle toe horen godeDaer wi af houden onse ghebode
Na dien dan voer waer gheseyt[9685]Dat in verswerene sonde leytSo doet hi dan grote sondeDie loghene sweert tenegher stondeEnde nemt gode tenen ghetughe daerDat sine valsche loghene es waer[9690]Dese sonde es also groetAlse die cristum sloeghe ter doetWant in gode des sijt ghewesNiet dan die waerheyt en esDatmen die arme onnosele
niet verdrucken en sal
.....xvij
DAt vijfste poent v noch gebreect[9695]Hoe dat god onse here wreectDats dat een man van groter machteNemt ende beroeft met crachteSijn goet enen maten manDiet niet wederstaen en can[9700]Dats een sonde voer wer geseytDie onse here zere wreectAenden man of aen die kinderDie dicke varen herde hinderWant wet dat gode ontfarmt[9705]Dat die mate te rechte karmtHeeft een maet man bemt of lantDat den riken leghet wel ter hantDat sal die rike hebben moetenSijt met sueren of met sueten[9710]Hets wel te duchten twarenDat om ghene dinc en varenMeer volx ter hellen gloedeDan om begherten wille van goedeWant en heet nv nieman vroet[9715]Hine poghe na dertsche goetPrelaten monken papenPrincen ridderen knapenDese gapen met allen sinnenHoe si meest goets ghewinnen[9720]Hare ghene wert goets satDit merkic in elke statHoe scandelijc des sijt vroetDat een mensche ghewint goetOp dat hi wert een here[9725]Alle die werelt doet hem ereJ die valsche dat verstaetMaer metten goeden heet hi quaetHere spreect dauid die prophete vrijWie sal in dijn huys wonen metti
[9730]Nu andwert hi dus hier afDie sijn ghelt te woeker niet en gafNo ghene ghichte no miedeEn nam van onnoselen diedeGhi machteghe liede des sijt vroet[9735]So wanneer dat ghi onrecht doetDen onnoselen dat onse hereAen hem trect dat harde sereWant hi achse hem seluen ghedaenEnde ghi sult sulken loen ontfaen[9740]Alse die quade lude ontfinghenDie cristum aenden druce hinghenDat was dat onnosel lamDat neder in ertrike quamEnde sonder sijn scout cleyn of groet[9745]Steruen moeste die bitter doetEnde gheenre liede sekerlikeEn vaert so vele te hemelrikeAlse der onnoselre dat wetDie gherecht sijn ende simpel met[9750]Dese sijn al te samenGods rike erfghenamenAls cristus die gods soneSelue spreect harde sconeEnde wet dat dese sekerlike[9755]Sot heten op ertrikeEnde oec nerghen toe goetNu merke elke in sinen moetNa dien dat gherechtichedeEnde onnosele verduldechede[9760]In hemelrike comen alleneSo es dat ghetal dan cleneDat daer in comen salWant die liede bina alSijn si leeke ofte clerke[9765]Also als ict al bemerkeGaen om metter werelt wijsheytNochtan dat die wise man seytDat deser werelt wijsheyt esSotheyt voer gode sijts ghewes[9770]Die onnosele gherechteDat sijn gods vercorne knechteEnde haer claghen ende haer bedeHoert god in elke stedeDaer om hoedt v talder tijt[9775]Waer ghi gaet of waer ghi sijtDat ghi den maten niet en doetOnrecht aen lijf of aen goetWant seker god soudt wreken
Hier met latic dit spreken [9780]Ende wille v dinghen segghen voertDie ghi noch niet en hebt ghehoertVan viij sibillen
.....xviij
MI quam een out boec in de hantDaer ic in ghescreuen vantVan .viij. sibillen datmen leest[9785]Die hier voermaels hebben gheweestSibillen dat waren vrouwen Die inden gheest consten scouwenEnde voersegghen ende voersienDinghen die namaels souden gescien[9790]Van desen was een alsic las aldusDochter van troyen priamusHaer moeder hiet ecubaDie scone was alsic verstaDese dochter hiet welwale[9795]Tyburizina in griecsche taleDese vrouwe was wijs ter coreEnde voer al asya doreVan lande te lande telker stedeEnde predicte daer grote wijshede[9800]Ende leerde hoe die liede soudenHem wel ende wettelijc houdenIn affrike quam si daer naerEnde predicte oec mede aldaerEnde in etyopen oec also[9805]Ende in egypten oec daer toeEnde oec int grote babyloneDese vrouwe was harde sconeEnde so gratiose in haer woerdeDatse al tfolc gherne hoerde[9810]Ende so lieflijc in haer wesenDatment cume mochte lesen Ende propheteerde vele den liedenDinghen die namaels gesciedenEnde noch gheschien hier ende daer[9815]Ende noch gheschien selen hier naerInt leste quam die mareTe rome in die stat van hareEnde die romeynen dadent te hantDen coninc ianuus becant[9820]Vander vrouwen wijsheyt groetSo dat hi die vrouwe ontboet Ende ontfincse met groter erenDoen begonste die vrouwe lerenEnde predicte so subtile woerde
[9825]Dat hi des ghelijx noyt en hoerde So bequame waren haer woertNu hoert hier groet wonder voertDEn ouden senatoren voer waerDroemde op enen nacht aldaer[9830]Enen droem bina ghelijcDie selsene was ende wonderlijcWant elken droemde daer hi lachDat hi .ix. sonnen sachb Nu hoert hoe si waren ghedaen[9835]a Die een vander ander staenDierste was claer ter core Ende liechte al ertrike doreDander sonne dat ghi wel wetWas meerder ende groter met[9840]Met hemelscher claerhedeDaer si hemelrijc verlichte medeDie derde sonne alsict verstoetWas gheuerwet als bloet Vlammende ende vierachtich[9845]Ende zere veruarachtichNochtan hadde si na gheuoechRedelijc liechs ghenoech Die vierde al bloet roet was Ende hadde alsic daer las[9850]Sere goede vier straten Die claer schenen vtermatenDie vijfste was doncker bina alLuttel lichs maer dat was smalDie seste dat wet wale [9855]Was doncker altemaleEnde hadde enen scarpen steert doenGhelijc oft waer een scorpioenDie zeuende sonne was danEyselijc te scouwene an [9860]Ende bloedechtich ghedaenIn midden zwart ghestaenDie .viij. sonne dat wetStont al bedroeft ende ontsetEnde hadde in midden alsic verstoet[9865]Een varwe roet als bloet Die .ix. al doncker wasMet eenre rayen alsic lasHoe sibilla die .ix sonnen
exponeert .....xx
DOen die porteren saghen aneDer vrouwen scone ghedane[9870]Ende van zeden so volmaectEnde van spraken so gheraectEnde dat si vele sprac van dienDat namaels soude geschienQuamen die oude senatoren[9875]Daer ic af seyde te vorenEnde spraken dus tote hareVrouwe wi werden wel gewareDat ghi wijs sijt ende sconeEnde alder dogheden ghewone[9880]Wi bidden ende versueken aen vDat ghi wilt ontbinden nvEnen droem dien wi alle saghenOp enen nacht daer wi laghenEnde watter af gescien mach [9885]Die vrouwe antwerde mettienEn waer recht no eersam medeDat ic in dese onreyne stedeOntbinden soude ende weten doneDie godlike visione [9890]Laet ons op ghenen berch ganeDie ghinder buten es gestaneDaer sal ic v cont maken alWat der roemscher stat geschien salEnde stappans so ghinghen si aldaer[9895]Doen vertrocken si al claerDvisione dat si hadden ghesienDie vrouwe antwerde mettienDie ix sonnen die ghi saghetDoen ghi in uwen slape laghet[9900]Die also onghelike waren Bedieden gheslechten twarenDie comen selen sekerlikeVan leuen harde onghelikeAlso ghi nv hier saen [9905]Van mi moghet verstaen¶Dierste sonne van desenSelen eenrande lude wesenSimpel ende suuer van binnenEnde die de werheyt selen minnen[9910]Saechtmoedech ende goedertierenEnde die arme selen hanterenVriendelijc spade ende vroeEnde wijs sijn daer toe¶Die ander sonne dbedieden[9915]Daer na selen comen liedenDie met groter eersamheden
Hier haer leuen souden ledenEnde minnen harde zereEnen god enen here[9920]Ende houden also haer sedenIn gherechter gherechticheden¶Die derde sonne bediedt dat Dat binnen rome der statVolc ieghen volc sal op staen[9925]Ende elc anderen sal verslaen¶Der vierder sonnen bediedenEs dat comen selen vele liedenDie de werelt selen begheuenEnde leyden een valsch leuen[9930]In desen tiden sal op staenEen joedsch wijf wel gedaenSonderlinge met gode bequameMaria sal sijn haer name Haer brudegoem suldi weten[9935]Sal ioseph sijn gheheten Begorden sal si een kint Sonder eneghen man bekintVanden heylighen gheest sal siDat kint ontfaen gheloues mi[9940]Ende sal die gods sone sijnJhesus sal sijn name sijnMaghet sal si tkint ontfaenEnde maghet bliuen sonder waenDat van gode sal sijn gheboren[9945]Sal die gods sone sijn vercorenGod ende mensche waerlikeSonder eynde sal sijn sijn rikeAlso alst die prophetenTevoren hadden doen te weten[9950]Hi sal oec dat ghijt wet Verwllen die ioedsche wetDie van haer sal sijn geborenSalmen dinglen singhen horenIn beyden siden scone ende hoe[9955]Gloria in excelsis deo ¶Nu waren daer te dier stedeJoedsche papen comen medeDie met houerden groetSpraken toter vrouwen bloet[9960]Vrouwe ghine soudt wats gesciet Dese worde hier seggen nietLaet varen ende swighet desWant niet goet te horen en es¶Sibilla antwerde te desen[9965]Ghi ioden het sals noet wesen
Dat gheboren sal werden dit kintMaer ghine sulles ghelouen twintWant ghi sult hem contrarie sijnDat ghi wel sult doen in schijn[9970]Die ioden antwerden wats geschietHem en selen wi ghelouen nietWant god gaf wilen ereOnsen vorders onse hereEen tastament een wet[9975]Daer bi dat wi worden metGheregeert al onse leuenDie en selen wi niet begheuenDie wet selen wi houden voert anEnde gheen ander nemen an[9980]¶Doen antwerde daer naDie wise vrouwe sibillaDie hemelsche god twarenSal sinen ewighen sone barenGhewarech god ende fijn[9985]Die den vader ghelijc sal sijnGheboren vander maghet marienDie wassen sal ende dijenAlse mensche kindere pleghenGhi ioden sulter nijt hebben ieghen[9990]In desen tiden sal regerenKeyser augustus met groter erenBinnen rome moghentlikeEnde here sijn van al ertrikeEnde dan sal pays ende vrede[9995]In ertrike sijn telker stedeWant die here des vreden salMet hem pays bringhen ouer alMet sinen godliken bedwangheMaer ghi ioden en sal niet duren lange[10000]Ghi ioden bi des gods machteSal bederft werden v gheslachteNochtan sal dit sijn v godDie abrahamme dit gebotVander besnidenessen dat wet[10005]Ende moysesse gaf die wet¶Der gode en sal sijn dat wetVele noch oec luttel metNoch drie noch tweeHets een god ende nemmee[10010]Die onbegripelijc es alEnde ewelijc regeren salDie met sire wijsheyt diepHemel sonne ende mane sciepEnde daer toe al des sijt gewes
[10015]Dat inden hemel ende op erde esDat sal sijn een here der herenAlle die desen god erenSelen met hem ewelikeWonen in sijn rike[10020]Hi sal die dode doen opstaenEnde die cropele recht doen gaenDoue horende blinde siende twarenDoen spreken die stom warenDen meneghen sal hi beraden[10025]Van .v broden sal hi sadenVm menschen dat es waerTe relieue salmen op doen daerXij. Corue min no meeHi sal chissen winter ende snee[10030]Met enen worde sonder waenEnde droeghe ouer die zee gaenVele onghemake sal hi verdriuenBeyde aen manne ende aen wiuenHi sal doen lude ende stille[10035]Al dat hi doen willeEnde als al dit es gheuallenSal die wet sijn volmaect met allenDan sal dat ioedsche paepscappeJeghen hem vallen met clappe[10040]Ende selen raet hebben saenDat sine selen doen vaenEnde spuwen in sijn scone aenschijnPlecken wldere dan venijnHi sal bieden rugghe ende hals[10045]Den quaden ioden fel ende valschTot meneghen zwaren slagheDie hi goetlijc sal verdraghenEnde en spreken niet een woertCronen selen sine voert[10050]Met eenre dornen cronenJa den here vanden troneEnde hem oec bieden in felder wijseGalle tote eenre spisenEnde te sinen drancke asijn[10055]Dit sal emmer seker sijnEnde aen een hout doen hangen danDaer hi doet sal bliuen anEnde steruen daer ter stedeOm der menschen salichede[10060]Tseyl inden tempel dat salOuermids dan scoren alEnde het sal doncker werdenOuer al opter eerden
Den lichame salmen doen af[10065]Ende dien legghen in een grafEnde dan sal hi te warenStappans ter hellen varenEnde sine vriende te liuererenEnde weder int graf keren[10070]Ende sderdesdages weder op staenJamet ziele ende met liue sonder waenEnde sinen iongheren vertoghenDes si zere selen verhoghenEnde daer na si toe selen sien[10075]Dat hi opten hemel sal vlienDaer hi wonen sal ewelikeSonder nide in sijn rikeEnde anders en es god gheenDan dese eweghe god alleen[10080]Die ioden selen segghen van miDat ic een sibille valsch siEnde uten sinne altemaleOm dat ic segghe dese taleMaer alse dese dinghen selen geschien[10085]So salmen wel merken ende sienDat ic die waerheyt propheteerdeAlsoet mi god onse here leerdeNoch vanden seluen.....xxj
TOten Romeynen seydse voertDese vijfte sonne bediedt voert[10090]Dat god sal hier naLereren verkiesen in galyleaDie inde werelt ouer alOm te predeken wt sinden salEnde dat gheloue leren[10095]Ende die sondaren bekeren¶Der sester sonnen bediedenToent dat comen selen vele liedeDie dese stat selen zwaerVj maende ende .iij jaer[10100]Besitten ende vechten anDat costen sal meneghen man¶Die zeuende bediedt sonder waenDat .iij. coninghe selen opstaenDie vele plaghen ende manslachte[10105]Maken selen met hare machtOmdat si met hatijen groetDen gods sone brachten ter doet¶Die .viij. sonne vele leertDat rome sal werden gedestrueert
[10110]Daer men wonder groet sal scouwenVan jammer aen die vrouwenDie dan met kindere selen gaen¶Die ix. sonne doet ons verstaenDat die roemsche princen saen[10115]Met groter macht selen op staenEnde werken sonderlinghe wonderEnde bringhen meneghen tonderDan selen .ij. coninghe daer naPorren te hant wt sythia[10120]Met vele volx min no meeAlso dat sant leget in die zeeEnde zelen die roemsche stedenWinnen met groter moghenthedenEnde dat roemsche rike al alsoe[10125]Tote calcidotia daer toeEnde dan sal verstaet al bloetDie bloetstortinghe sijn so grootWant dlant van orienten alDan verwonnen wesen sal[10130]Hier na selen op staen te hantII coninghe wt egypten lantEnde selen .iiij. coninghe bestaenDie welke si doet selen slaenEnde al haer volc daer toe met[10135]Dese ij. coninghe dat ghijt wetSelen dus regeren daerDie .vj maent ende .iij. iaerDaer na sal een coninc comenTe groter baten ende te vromen[10140]Die welke in sinen tidenMechtich sal sijn in stridenEnde wettich in al sijn sakenEnde sal gode enen tempel makenEnde vernuwen gods ghebode[10145]Ende vonnesse doen om godeAldus als ghi hier hoertSo gaet dese vrouwe voertVan coninc te coninc alsoeToten quaden antkerst toe[10150]Ende wie quaet sal sijn ende vroetWie verkeert ende wie goetMaer si en noemt die namen nietIn dit boec also ghi sietDaer om sal icse te desen tiden[10155]Metten minsten ouer lidenMaer van elken name dat wetHeeft si dierste littere ghesetSelc stont J.a selc stont J.b.
Selc stont J.l selc stont J.p[10160]So datmen niet en can daer biGheweten welc haer namen siMaer alle die ghene dat verstaetDie onwettich waren ende quaetQuamen allen te quaden Jnde[10165]Alse god sine wrake sindeEnde verloren qualijc haer leuenOf si worden haers lants verdreuenAy edele heren van ertrikeLeydt v leuen so wijsselijc[10170]Met gherechticheden dat ghiVan gods wraken blijft vrijGod en eyscht v ander goetDan ghi sinen volke recht doetEnde elken ghescreuen wet[10175]Want daer toe sidi ghesetEn doedijs niet tallen daghenSeker god die sal v plaghenAls ghijs minst sijt op v hoedeDie hier om peynst dats die vroedeVan .ij. coninghen die regneren
selen.....xxij
[10180]AL hebbic voer gheseyt vDat ic achter woude laten nvAlle die coninghe also wi lesenDie tote antkerst selen wesenIc wille v segghen nochtan[10185]Van hen tween alsic best canDie naest voer hen selen sijnAlso ic las int latijnOnder alle dandere ghemeenSo sal die leste sonder een[10190]Van eender siden sekerlikeGheboren sijn wt vrancrikeSijn name als sibilla doet bekinnenSal op een E. beghinnenIn dier tijt als sibilla seyt[10195]Sal dbeghin sijn alder iammerheytSoe dat sulc iammer voer dienIn ertrike nie en wert ghesienHet selen sijn in dien tidenVele orloghe ende strijden[10200]Ende bloetstortinghen medeAlso groet in menegher stedeEnde dan sal menech lantDen vianden gaen in hantEnde nieman en sal hem dorren
[10205]Ieghen die viande porrenWant god sal dan swaerlikeSijn plaghe doen op ertrike¶Rome sal met scarpen swerdenAenvochten ende ghewonnen werden[10210]Die menschen selen leuen danAlse ongheloueghe manEnde meest princen ende prelateDie nv sijn van hoghen stateSelen gapen alse ghiere[10215]Verraders ende persemiereEnde selen hem niet scamenHaere sonden ende haere blamenWie dat goets ghewint meereSal winnen die meeste eere[10220]Die arme salmen versmadenEnde voerdeel doen den quadenEnde die verheffen ende voert treckenEnde die onnosele verdruckenSeker nv dunct mi wel des[10225]Dat die tijt nv comen esAlsic v hier nae wel seggen salAlst tijt ende stede hebben salDese coninc daer ic af nvHier te segghene began v[10230]Hi sal in sinen stondenSo swaerlijc wreeken die sondenEnde die valscheyt van ertrikeDat nie en was des ghelikeEnde dese also ghi moghet horen[10235]Sal wt vrancrike sijn geborenVan eenre partyen min no meeEnde sinen name sal beghinnen een EAls ghijt moghet verstaenEnde hier na sal op staen[10240]Een coninc wide becantDie constant sal sijn ghenantDie coninc sal sijn dat wetVan romen ende van grieken metHij sal groet ende scone sijn[10245]Ende hebben een claer aenschijnEnde oec so selen alle sijn ledeWel gheformeert sijn medeEnde sijn rijke sal duren daerC ende xxxij. jaer[10250]Aldus heeft dat ghijt wetDese wise vrouwe ghesetOec seyt si dat ertrikeWesen sal also rijke
Ende oec sal in dien daghen[10255]Dlant also vele vruchten dragenDatmen een mudde corens ouer alOm enen penninc copen salEnde dese coninc sal voer hem vuerenDen staet der scrifturen[10260]Die coninc der romerenSal nv recupererenDat keyserrijc ende winnen wederDese coninc sal werpen ter nederDer heydene lant ende stede[10265]Met wel groter moghenthedeEnde breken der afgode tempelTenen eweliken exempelEnde die heydene also lerenDat si ten doepsel selen keren[10270]Ende in allen templen sal hi aldusOp doen setten tcruce ihesus cristusEnde die dat niet en aenbedenSal hi doen doden opter steden¶Nv sal die prophete vallen waer[10275]Die daer voer ouer menech jaerDie coninc dauid hadde doen wetenEnde daer thoe andere prophetenDie claer sijn ende openDat een hant van ethyopen[10280]Van gode sal comenTe hulpen ende te vromenDit en verstaen alle de liedeNiet wel in sinen bediedeWant si segghen dat dese hant[10285]Sal sijn dat egypten lantDat gode sal staen in stadenEnde der kerstenheyt ontladenDat weder seghet aldusDie goede methodotius[10290]Die bisscop was ende steruen woudeMartelare doer cristus houdeAlso als ict hebbe gelesenNu hoert dan voert van desenDierste boec nempt hier insel[10295]Hoeret hier des anders beghinselHoe yerstwerf lansheren
ghemaect worden
.....xxiij
HIer beghinnet dander boecHoe god sinen swaren vloecOp dat kerstenheyt sinden salEnde om des menschen sonden al
[10300]Methodotius dese heylighe manDaer ic v af segghen beganWas bisscop ende martelareEnen boec maecte hi scoen ende clareEnde was een griec alsic verstae[10305]Die vele dichte vore ende naeDie welke boeke op adame begintEnde op dat grote ordeel intDaer hi in vertrect vele sakenVan ons heren gods wraken[10310]Ende hoe dat bi noels tidenIerst begonsten stridenEnde oec orloghe ende torenDies men nye en hadde te vorenWant voer dien also men leest[10315]En hadde gheen lanshere geweestEnde hoe yrst op quamen lansherenWillic v hier nv cort lerenAlsoet dese here methodotiusIn sinen boec scrijft aldus[10320]Sint dat die diluuie ghincWan noe in ware dincAne sine wijf enen soneIonitus hiet die goneEnde was gedaen als een gygant[10325]Die yrst astronomie vantEnde was wijs van alder consteAlsoes hem onse here onsteIn diere tijt was een gygantNembroch was hi genant[10330]Starc ende stout groet van machteDese was van sems gheslachteDese was aen Jonitum ghekeertEnde Jonitus heeft hem gheleertHoe si souden regneren[10335]Ende tfolc onder hen kerenEnde hem dat maken onderdaenNembroch heeft dat wel verstaenEnde maecte sine woneDaer nv staet babilone[10340]Ende wert here daerVan alden lande daer naerDit was dierste alsict leerdeDie op ertrike regeerdeEnde was so mechtich eer yet lanc[10345]Dat hi alle die lande dwancDoen chams gheslechte wert gewaerDat nembroch also mechtich waerMaecten si enen here te hant
Die pontipus was ghenant[10350]Japhets geslechte des gelikeMaecten enen coninc rikeEnde andere liede te warenSoe dat vier conincriken warenGhemaect in corter tijt[10355]Die altoes hadden strijtOnderlinghe ende orloghe groetDaer menech man om bleef doetWant elc woude allene regerenEnde die omsaten hanteren[10360]Daerna quam nembroch rikeEnde verwan moghentlikeChams rike met alden landeMetten swerde ende metten brandeDaer na quam chams gheslachte[10365]Om dit te wreken met crachteMet volke wien dats wondertXmm ende drie hondertOm te wreken dese dincOp nembrochs nacomelinc[10370]Die tosorus hiet alsic verstoetEnde dit volc was al te voetEnde elc alsic bescreuen vantEn hadde maer een roede inde hantTosorus ten seluen tijden[10375]Lietse ouer een riuiere lidenEnde doen quam hi daer ieghenEnde heefse alle versleghenDatter een niet en ontghincDits te horene vremde dinc[10380]Hier na quam met groter machteEen van Jonitus geslachteDie wilen noes sone wasDaer ic v hier voer af lasEnde struweerde alle die lande[10385]Metten swerde ende metten brandeDie ouer die effrate laghenMet menegher groter claghenWant si daer te nieute dadenLxvj groter staden[10390]Met alden lande alsoDie desen steden hoerden toeMet woestinen also wijt vindenDie .iij grote rijke van IndenEnde der ysmaliten lant[10395]Datmer niet meer volx en vantVan welken ysmalitenDie so vremde sijn van vijten
Die ic v hier na sal tellenWonder dat si werken sullen[10400]In kerstenheyt van wraken alDaer v zere af iammeren salNu merct hoe sterke ende hoe zereGhewroken heeft onse hereVan beghinne altoes die sonden[10405]Alsoet ons die boeke orcondenEnde metten zwerde meest nochtanSint dat die diluuie ranEnde meer sint alsic verstaen canDat lant ghescheet op quam[10410]Ende met heren wert gherechtEn ghebrac strijt no gheuechtElc ware gherne die meeste hereEnde steect den anderen uten kereDaer af dat comt vroech ende spade[10415]Den volke groet onghenadeWant douermoet vanden herenMoeste int leste ouer tfolc kerenDat volc moet die scade dragenEnde verbrant sijn ende verslaghen[10420]Wint een lanthere metter hantEnen anderen af sijn lantMen thijet sire vroemheyt anMaer name een maet manEnen anderen tsine voer waer geseyt[10425]Men thijet ane sire quaetheytEnde men nemt hem sijn leuen daer biMaer die lantshere blijft vrijMi twiuelt daer ane sekerlikeOft lantshere comt in hemelrike[10430]Want alsulc recht ende ghenadeAlsi hier doen vroech ende spadeSal hem god na dit leuenIn sijn ordeel gheuenAlso hi selue doet ghewach[10435]Wies mont niet lieghen en machVan eenre hant die noch sal
comen Der heyligher kersten
heyt te vromen.....xxiiij
NV keric weder op die hantDer ic af seyde thantDie wt egypten souden comenGode onsen here te vromen[10440]Dese hant seyt dauid openSal comen vte ethyopenDit ontbinden som die liede alDat dlant van ethyopen sal
Dese hant sijn also sijt merken[10445]Die dit wonder al sijn werkenMaer methodotius dese vadWederseghet dit algaderEnde seghet dat dese hantNiet en es wt ethyopen lant[10450]Maer sal een coninc sijnVan herten vrome ende fijnDie wt egypten sal wesenVan sire moeder als wi lesenEnde van sinen vader ic laest also[10455]Vten lande van egyptoEnde dese dinc proeft aldusDese here methodotiusAldus so scrijft algaderDat philips alexanders vader[10460]Die herthoghe was mechedoneHadde een wijf die was harde sconeDie des coninx dochter wasVan egypten also ic lasAen welke vrouwe hi wan[10465]Alexander den stouten manDoen haer man doet was bleef si dareBi haren sone een deel der jareDoen haer sone starf nam si die vaertTe haren vader te egypten waert[10470]Comphel was hi ghenantAlso als hijt ghescreuen vantEnde was enen tijt daerDoen gheuielt also daer naerDat die coninc bysas[10475]Die van bijsanten coninc wasDats een harde grote statDaer een mechtich coninc in satEnde sochte phels dochter te wiueWant si was vroet ende scoen van liue[10480]So datse hem haer vader gafDus seghet dlatijn daer afEnde dese dochter dat ghijt wetWas gheheten cusethDit was alexanders moeder[10485]Alsict v vore maecte vroederAldus was bysas haer manAne die vrouwe hi ghewanEen dochter alsic verstaeHaer name was bysantea[10490]Vanden name vander statDaer haer vader coninc in satDese wert scone van liue
Ende was ghegheuen tenen wiueArmeluse alsic las[10495]Die een coninc van romen wasArmelus dese grote hereMinde die vrouwe so zereDat hi haer die stat van romen gafEnde makese vrouwe daer af[10500]Des hem des volcs rijcs ghenoetBolghen cleyne ende groetWant si hem des bolghen zereDat een vrouwe soude sijn haer hereDese vrouwe bysantea[10505]Droech .iij. sonen alsic verstaDierste was ghenamt aldusNaden vader armeliusDander hiet vrbanusDie derde hiet cladius [10510]Armelius regneerde algaderIn rome naden vaderVrbanus in bysantem der statDer sijn moeder vrouwe in satEnde cladius in alexandrien[10515]Dus hoerdic den boeken lijenAldus gheluclike quamenDese .iij riken te samenOp cusets der vrouwen geslachteDie so groet sijn van machte[10520]Die coninc phels dochter wasVan ethyopen alsic lasHier af sal comen te hantDaer ic voer af dede becantDie welke van gode sal comen[10525]Ende den kerstenen te vromenInden lesten daghe als ghiHier vore horet seggen miDit voersach in sire tijtDie heylighe coninc dauid[10530]Meer dan .iij. jaer voer dienDat dien soude gheschienBi desen constante die ic vHier vore hebbe geseget nvDie wt egypten sal wesen[10535]Alsic v vore hebbe gelesenDie coninc sal sijn dat wetIn grieken ende van rome metAldus dragen si ouer eenSibilla ende methodotius gemeen[10540]Nochtan tusschen hen beyden warenDie tijt van ijm jaren
Dese constant sal met erenDie heyden ende die ioden bekerenOf hi sal hen nemen dleuen[10545]Alsic hier vore hebbe bescreuenSine macht alsic las daertSal staen C ende .xx. jaerEnde dan sal dioedscap met allenAen dat kersten gheloue vallen[10550]Ende dan salmen van allen hoekenDat heylich graf van ihesum cristum besoekenEnde dat eren met werdechedenBouen alle dandere stedenIn desen tijt als wi lesen[10555]Sal dioedscap behouden wesenEnde die van ysrahel medeSelen wonen in seker stedeWant sint si cristum brachten ter doetEn hadden si meer lant no hoet[10560]Mer nv selen si kennen claerDat si ghedoelt hebben swaerEnde dan sal na dese sakenAntkerst comst zere nakenSente pauwels dat wet[10565]Heeft hier af vele ghesetIn sine epystolen dats waerDie hi sayde hier ende daerCristus die heylige gods soneSpreect hier af harde scone[10570]Waer bi dat wijf no manTwiuelen en darf hier anVrouwe sibilla latic nv staenEnde wille op methodotius gaenDen heyligen goeden man[10575]Die vele goets seggen canEnde wraken ende plaghen alDie god onse here senden salEer comen sal die leste stondeEnde al om des menschen sondenDat troemsche rijc vele
riken verduert heeft ende
verwonnen.....xxv.
[10580]NV keric weder sekerlijcOp dat hoghe roemsche rijcDat alle riken heeft verduertAlso ons distorie ruertEnde neder gheworpen twaren[10585]Hoe groet van machte si warenEnde het sal dleste sijn sonder waenDat op ertrike sal staen
Ende so wanneer dat te nieute gaetSal kerstenheyt sijn in crancken staet[10590]Also ic vore alte hantIn dierste boeke dede becantDat grote rijke van babiloneDat so langhe stont ende so sconeHoe iammerlijc dat wert gheint[10595]Alsmen in distorien vintMerct dat eembrochs gheslachteDat moyses metter gods crachteTe also groter eren brachteEnde daer god oec om wrachte[10600]Also menech teken groetVan miraculen al bloetDer welker rijke voer waerDuerde meer dan m jaerNochtan wert te nieute bracht[10605]Mids tsroemsche rijke machtDat rijke van egypten dat wetEnde van machedonien metDese stonden alle sekerlikeJeghen dat roemsche rijke[10610]Ende si worden ghedestrueertEnde alle te nieute ghekeertSint dat roemsche rijc beganEn was noyt rijc voert anDatter ieghen woude kiuen[10615]En moeste verwonnen bliuenEnde het sal oec dat leste wesenAlso wi in vele boeken lesenTkeyserrijc sijn beghin namDoen cristus op ertrike quam[10620]Ende die heylighe kerke meer no minNam met cristo haer beghinEnde dese ij. sonder waenDuren also lange als ertrike sal staenEnde als deen valt dat wet[10625]So sal dander vallen metDat sal wesen twarenAls hem antkerst sal barenDan sal beyde clerc ende leecInt gheloue sijn harde weec[10630]Daer na ic hier seggen salGroet iammer sonder getalAlso ict vant bescreuenDer elc mensche af mach beuenHoe die werelt in .vj. of in vij
ghedeylt es van dat si began
tot dat si eynden sal.....xxvj.
DIe tijt van desen ertrike[10635]Daert began sekerlikeTote daert weder inden salEs in sessen gedeelt alSulke maken daer vij. afMaer mijn meester mi dus gaf[10640]Dierste duerde min no meeVan adame tote noeVan noe tote abrahamDie derde tote moyses quamDie vierde tot dauid den coninc[10645]Die vijfte tote men cristum hincDie seste alsict bewendeDuert toter werelt indeDie .vij als een wijs man seytEs hier bouen in dewecheyt[10650]Daert en daget no en deemtNoch nemmermeer inde en nemtIn desen sessen besonderSo wracht god sonderlinge wonderAldus sijn wi des seker sijt[10655]Inden alder lesten tijtDaer dese werelt in moet indenDan mach nieman anders vindenMaer nieman en mach sonder waenWeten hoe langhe si sal staen[10660]Maer wet also ict vindeDat die tijt es biden indeBi vele redenen die ic vDaer toe wille vertrecken nvDaer om souden wi met alder macht[10665]Op onse hoede sijn dach ende nachtIeghen dat comen sal die dachDie gheen mensche ontflien en machWaect seyt onse here in die scriftureWant ghine hebt tijt noch vre[10670]Ter yrster ewen alsict verstaVolget die meeste wrake naDat was metten watere als ghiHier vore horet seggen miEnde die swaerste wrake van allen[10675]Sal in die leste eewe gheuallenJa sware dan alle dieVormaels geuielen ye.Ja dat si alle te samen warenAlsic hier namaels sal openbarenVander verkeertheyt der
werelt.....xxvij.
[10680]ONse here ihesus cristus seyt sonder waenHet sal volc ieghen volc op staenEnde oec riken ieghen rikeEnde het selen in ertrikeErd beuinghen sijn voer waer[10685]Oec leestmen hier voer waerAlse broeder ieghen broeder vechtEnde tkint ieghen den vader rechtEnde ere ende gherechticheytEnde gods vresen sijn af geleyt[10690]Ende alsmen scalcheyt wijsheyt mectEnde die gerechtige achter stectEnde elc siet op sijn ghenietDan so naect des seker sijtDie anxstelike leste tijt[10695]Daer ic voer af hebbe geseytDie elc mensche wel duchten machNu merct ende wilt gomenOf dese tijt nv es comenGhi siet nv nijt ende discoert[10700]In elc lant in elke poertNieman en wilt des sijt gewesDen anderen laten voer dat hi esMen siet nv in allen landeOrloghen op gaen menegherande[10705]Also verre als ertrijc gaetDat cume enich lant in rasten staetPaeuse ende prelate medeHouden discort ende onvredeStede ende oec abdijen[10710]Houden binnen hare partijenElc ieghen anderen hoe dat vaertNochtan si cume weten wat hen deertAnders dan elc gheheelWilt hebben dmeeste vordeel[10715]Ende vullen sijns selfs kisteMaer ghemeen orboer gaet te quisteAlso ic can ghenemen goemOrloget die neue jegen den oemEnde die broeder ieghen den broeder[10720]Tkint iegen vader ende moederNieman en scaemt hem sire quaetheytMaer elc wilter sijn ghemeytMetten goeden maectmen spotDoetmoedeghe houdt men ouer sot[10725]Nochtan es oetmoedecheytSlotel alder wijsheytDer menschen manieren ende sedeEnde vanden clederen die snede
Ende meest daer doget ende ere in lach[10730]Es al verkeert op desen dachGods vreese es verdreuenGhierecheyt es ons bleuenHouerde ende nidechedeRegeren nv in elke stede[10735]Die scalke vonde connen vindenEnde die met worden also bindenDat die loghene schijnt waerDie heten wijs hier ende daerDese begheren te haren rade[10740]Alle die liede vroech ende spadeDese sijn van groten loueBeyde inder pause houeEnde inder prelaten metEnde inder princen dat wet[10745]Ende in steden ende in kanesijenEnde oec elx in abdijenDese sijn harde wel ghehoertEnde oec ghetrocken voertMaer die goede gherechte man[10750]Moet buten der dore bliuen danMaer wet dattem god butenSire dore niet en sal slutenDie manne dragen cledere medeCort tote hare scamelhede[10755]Vrouwen dragen cledere lancDaer si in sijn ghepranctDatmen daer doer merct gereytDie vorme here scamelheytDaer si die manne mede leyden[10760]Te gheloesder loesheydenSi tonen hen die kele ghereetEnde willen des sijn ghemeetDie vrouwen in ouden daghenHen nauwe te decken plaghen[10765]Mi ghedenct wel dat ghijt wetDat een vrouwe niet en had gesetOp haer hoet haers mans caproenSo groet was haer scamelheyt doenAlso oec in deser ghelike[10770]Es die sotheyt der musikeSere ghekeert in discortAls men dagelijx nv hoertWant die meest discorts bringenDat sijn die ghene die best singen[10775]Aldus alsic hier mach lerenSietmen alle dinc verkerenDats een teken sonder saghe
Dat het naect den doemsdageHoe die ysmaliten selen co-
men Toter werelt on-
vromen.....xxviij.
ANe dese tekene die ghi[10780]Hebt horen segghen miMachmen verstaen sijts ghewesDat die tijt nv comen esVan sonderlingher wrakenDie groet wonder sal maken[10785]Also ic v hier vore vertracGhelijc dat sibilla spracEnde daer thoe methodotiusDie hier toe seget aldusAlso ic las inden latine[10790]In die grote welde woestineWoent een volc van vremder vitenDiemen heet IsmalitenNa enen man hiet ysmaelDit volc es wreet ende fel[10795]Ende wracht in ouden daghenIn orienten vele plaghenEnde sonderlinghe inder ioden lantDoen quam een iode ende was genantGedeon der ioden hoetman[10800]Die dit quade volc uerwanEnde iaghese weder te samenIn de woestine van der si quamenEnde daer also men leestHebben si oyt seder geweest[10805]Dese selen in desen termijnDaer wi alle nv in sijnDats inde leste eeweWt comen alse leeweEnde verheren ende verslinden[10810]Al dat si voer hem vindenEnde winnen der kerstene landeMet manslachte roue ende brandeEnde selen oec iammerlikeVerdrucken dat roemsche rijke[10815]Also daniel wel can lyenIn sire sekerre prophetienEnde Ezechiel die heylighe manDie oec wel propheteren canHoe dat ysmaels gheslachte[10820]Comen sal met groter machteVan gode verwect daer toeDats dat si wreken selen soeBitterlijc der menschen sonden
Daer si langhen tijt in stonden[10825]Dit volc met sire partijenDit sal wesen een castijenSonder ghelijc sijt seker desWelc gelijc noyt eer en wasEnde wet dat god onse here[10830]Dit en doet min no meereOm dat hi die quade mintWant si gode en minnen twintMaer om dat hi altoes inden stondenAlso wreken wilt de sonden[10835]Also hi water comen dedeDaer hi ertrike verdrencte medeDat alexander die tyranErtrijc versloech ende uerwanDan dede god niet om sijn ere[10840]Maer om der sonden wrake mereEnde daer om van allen mesuallenDiemen hier ende daer siet vallenDie heylige moyses ic las alsoSprac dus den volke van ysrael toe[10845]Doen hise leyden soude sconeIn dat lant van promissioneGod onse here en leydt v twintIn dit lant om dat hi v mintMaer hi wilt met v wreken[10850]Des lands sonden ende ghebrekenIn deser wisen rechteSelen nv dese knechteInder kerstene lant kerenEnde die winnen ende struweren[10855]Aldus sal onse here metDen vulen volke besmetMet wreken inder seluer stondenDer kerstinen stinckende sondenDat die bisscop van ludicke met
anderen vremden heren street iegen
sine ghemeynte.....xxix.
DAer ic tote andwerpen sat[10860]Ende dichte ter seluer statEnde daer hoerdic mareDat te ludicke ghestreden wareTusschen die gemeente ende den bisscopDie sine liede liepen op[10865]Daer doet verslaghen bleef danVan valkenborch die vrome manEnde sire liede een groet conroetDaer oec aen lach scade groetDe bisscop liet die heren daer
[10870]Ende trac selue achterwert dats waerEnde oec die coninc van byhemDie daer comen was met hemEnde grauen oec een deelLieten die ghemeente geheel[10875]Ligghende opt veltEnde trocken in haer gheweltHier ende daer daer si mochtenMet min eren dan si daer brochtenDoen peynsdic ten yrsten worde[10880]Dat dit desen boec toe hoerdeWant dat es in waren sakenEen exempel van gods wrakenVan dat ic inder waerheytHier vore vele hebbe geseyt[10885]Hoe dat die heren altoes soudenHaer liede te vriende houdenJa beyde rike ende mateDat so ware te haren batenWant als die ghemeente wert in ruren[10890]En mach hi daer niet ieghen durenWant in onbescedenhedenWillen si alle dinc beledenEnde sonderlinghe haren torenOp die liede wel geboren[10895]Ende nergen niet en mach een hereSijn liede uerwerken meereDan om dat hi des sijt vroetVonnesse no recht en doetIn sijns lants ende sire stede[10900]Preuilegien breect medeNochtan uerwerct hi bouen alGode die zwaerlike wreken salHoudt v volc te vriende ghi herenSone sal v god no mensche deren[10905]In dien dat ghi wilt leydenV dingen met gerechticheydenHoe die werelt gheplaget sal werden
met quaden volke ende ouermids on
cuuscheyt.....xxx.
LIeue kindere des seker sijtDat wi nv sijn inden tijtDie welke tijt meer no min[10910]Op ons heren geborte ghinc inWelken tijt sonder waenVele langher heeft gestaenDan enech vanden anderen stoetDaer wi bi moghen wesen vroet[10915]Dat dit leste es van dien
Daer allet wonder in sal geschienEnde dat die wondere oec nv in gaenAlsic v hier dede verstaenWondere gheschiet nv groet ende swaer[10920]In alde werelt hier ende daerPause keysere ende coninc medeEnde daer toe alle kerstenhedeGaen nv staen in discordeMerct of waer sijn dese worde[10925]Nu hoert wat methodocius seytVander sonderlinger quaetheytEnde vanden zwaren sondenDaer tfolc inden lesten stondenMet om sal gaen ende hanteren[10930]Daer god om sal destruwerenManne ende wiue medeSelen hem ter oncuuschedeSo zere setten te samenDat si hem niet en selen scamen[10935]Ja hets scande dat ict scriueManne met manne wiue met wiueEnde den wech der naturenBreken met quader luxurenTote enen wiue beyde gader[10940]Selen gaen zone ende vaderIc vermide mi des seker sijtTe seggene te deser tijtAlsulke grote oncuuscheytAlse methodocius daer seyt[10945]Maer en es dinc verstaetSo oncuusche no so quaetMen maeght sonder scandeWel setten alderhandeEnde die stinckende sonden[10950]Sal god wreken in dien stondenMetten vulsten lieden dieIn die werelt quamen yeAldus can god doen strikenSijn vonnesse met gheliken[10955]Met vrouwen ende met ioffrouwe medeSelen si doen haer oncuuschedeEnde worpen die cauelen te vorenWien si yrst sal gheborenDese plage ende dese scande[10960]Sal gaen van lande te landeSi selent al doen vanden liueBeesten manne ende oec wijngardeBossche weyde ende bogarde
Selen si al omme destruweren[10965]Ende woesten ende om kerenWie dat dlijf mach ontdraghenSelen in bossche ende in haghenOp berghe ende in holenHen berghen ende ontstolen[10970]Daer si van honghere selen steruenEnde van dorste oec bederuenEnde sine selen hebben medeNiet te bedecken hare ledeDie rike selense vaen[10975]Ende selense iammerlike slaenOf si selen hen wisen die statDaer verborghen leget die scatDie kerken selen si rouenEnde brekense onder ende bouen[10980]Die pelne ende sindaleEnde ormente alte maleDer men gode met te dienen plachDit es iammer sonder verdrachSelen si nemen telker stede[10985]Ende cleden hare wiue daer medeIn die kerken oec met allenSelen si haer perde stallenOpter heylighen graueDat es iammer te spreken aue[10990]Oec si haer oncuuscheyt met bedriuenSelen in die kerken bedriuenPriesteren die gegherwet staenVorden outaer selen si doet slaenEnde die meest ghestelijc scinen[10995]Selen si doen meest pinenDat vele liede tkersten gheloue
noch selen laten ende onsen here
af gaen.....xxxj
ONse behoeder ihesus cristusEnde die heylighe paulusSeggen dat in desen tidenTgheloue zere sal liden[11000]Ende dat si die schenen die besteVerkeren selen in dat lesteEnde dat kerstenheyt begheuenEnde als heydene liede leuenAlso dat tgheloue dan al[11005]Bina te nieute werden salJa sonder slach ende sonder stoetEnde sonder bedwanc van eneger noetSalder vele vtermatenDat kerstijn geloue laten
[11010]Ende aen dat gheloue kerenDat hen die duuel sal lerenNoch so seyt paulusVoert dese worde aldusInder lester tijt sonder waen[11015]Selen wreede tide in gaenDat die menschen buten ende binnenHen seluen zere selen minnenGode ontsien groet no cleneHouerdech van moede ende onrene[11020]Sonder minne sinen euenkerstenAlle doghet sal hen gheberstenMinnen salmen die quadeEnde den goeden doen onghenadeVoer oghen vrienscap toghen[11025]Maer verraden achter die oghenV mach duncken dat ic langheOp dese materie hangheMaer wet dat inder waerheytDatter dlatijn vele meer af seyt[11030]Ja noch also vele alsic vHier vore hebbe gheseghet nvNu salmen sien claer ende fijnWelc die quade of de goede sijnDit sal sijn sonder missen[11035]Die tijt van proefenissenHier salmen openbaer kinnenHen die gode met trouwen minnenWant die in noet herderenEnde volstaen sonder verkeren[11040]Dat selen die sijn waerlikeDie verdient hebben dat hemelrikeOec salmen kinnen te warenDie ghene die quadijen warenDaerom vorsprac god onse here[11045]Als men v persequeert zereEnde vernoye doet ende doghenOm minen wille suldi verhogenEnde blide sijn ende verduldechWant v loen wert menechfuldech[11050]Dus gepersequeert waren si twarenDie propheten die vormaels warenEnde die ten inde volherdenSelen alle behouden werdenHoe ende van wien die ysmaliten
weder verwonnen selen werden Ende
waer dat ghescien sal.....xxxij
Nv als dese ysmaliten sien[11055]Hem alle dese voerspoet gescien
Ende si hebben in haren handenNalics alle die landenEnde die kerstine hebben uerwonnenDat si hem niet gheweren en connen[11060]Selen si in groter glorienWesen in hare victorienSonder sorghe eten ende drinckenElc sal anderen blidelijc schinckenSi selen segghen nv hebben wi[11065]Ons seluen ghemaect so vrijDat wi dat kerstenheyt breet ende lancHebben algader in onse bedwancSo dat wi emmermeerBliuen moeten haer here[11070]Ende onse knechte moeten si wesenEnde altehant na desenSo sal een plaghe op staenDie zwaerlijc ouer hen sal gaenDies si luttel hadden gemict[11075]Want het sal werden uerwectEen coninc mids der gods crachtDie als niet sal sijn gheachtGhelijc of si sonder waenWt enen slape waren ghestaen[11080]Dese coninc sal sijn dat wetVan grieken ende romen metDese sal comen gheslopenVter zee van ethiopenMet cleynen volc te samen[11085]Int lant daer si wt quamenDaer hi wonder sal bedriuenWant haer kindere ende haer wiuenEnde haer maghe groet ende cleneSal hi doden al ghemene[11090]Ende alse dit die ysmaliten sienSelen si ghescofiert sijn mettienWant sijs hem niet en hadden vermoedtNoch daer voer niet ghehoedtDes coninx kindere selen[11095]Oec na des vaders beuelenDen ysmaliten ane gaenEnde die winnen ende uerslaenEnde doen hem vele meer onghenadenDan si den kerstinen voer daden[11100]Also dat dat quade volc alOnder die kerstine vallen salEnde hem onderdaen sijn meerDan hem die kerstine waren eerJa also seghet latijn
[11105]Selen si dan verdruct sijnDat si selen ligghen doetVan honghere ende van breken grootEnde nieman diese sietEn sal haers ontfermen yet[11110]Also dat si sonder waenAl te nieute selen gaenDan selen die kerstine te hantWeder comen in haer lantEnde si selen met bliden moede[11115]Weder keren toten goedeDat sijn ofte sijns vader wasEnde hem onderwinden dasEnde dat gaen erien ende sayenEnde bouwen ende mayen[11120]Ende selen cortelikeWeder werden rikeEnde in rasten ende in vredenSetten lant ende stedenEnde vergheten als ende als[11125]Haers iammerlijcs ongheualsLieue kindere nv merct danHoe god onse here wreken canals hi wilt nv hier nv daerNa dat die sonde es swaer[11130]Dat die heydene hier te vorenDat heylige lant hebben verlorenDat hem af wan gord van bulyoenDat dede hem al haer sonden doenEnde doent die kerstine besaten[11135]Met sonden ende met onmatenDoen quam salladijn die heylige manDie hem dat lant weder af wanAldus en mach sonder waenOnghelijc niet langhe staen[11140]Alse arestotiles dat wetIn enen boec wel heeft gesetNu hoert die namen van dienLanden daer dit sal gheschienAlsoet methodocius[11145]In sinen boeke bescrijft aldusGrieken ende ermenienPersen ende romenienCapedocien ende affrikeEnde celosien des ghelike[11150]Egypten ende cecilien medeTote bi romen der stedeEnde die eylande daer toe meeDie ligghen omtrent der zee
Die selen nv in vrouden leuen[11155]Also ic vore hebbe bescreuenEnde die roemsche coninc salDie ghene bederuen alEnde metten zwerde verslaenDie cristum waren af ghegaen[11160]Ende selen lant ende stedenIn rasten sijn ende in vredenEnde eten ende drincken sonder sorgeEnde stichten stede ende borgheEnde deen dander minnen so zere[11165]Dat gaen sal uten kereBruloften houden ende feestenEnde groten cost daer toe verleestenEnde haer ghenuechte daer in merenButen der vresen ons heren[11170]Want spelen drincken ende etenSal hem haers sceppers doen vergetenEnde oec gout ende ziluer danDaer si aen leggen hare ziele danEnde dan na dese saken[11175]Sal hem meer vernoys nakenAlso die heylige man paulusIn eenre epistelen seyt aldusAlse die menschen segghen wiLeuen nv zeker ende vrij[11180]Dan sal hem cort opten halsComen so vele ongheualsIhesus cristus spreect medeInt ewangelium teenre stedeAlso alst volc in noes tiden[11185]At ende dranc ende was blideEnde hielt grote brulochteEnde hem dat beste dochteAlso salt sijn ten ionxten dagenAlso hoertmen cristum ghewagen[11190]Lieue vriende nv merct danDie al sijn ziele leghet anEten ende drincken ende der toe zereIn ghelde ende inder werelt ereIc segghe v dat te voren[11195]Dat si te gode niet en horenWant die god hebben salMoet hem minnen bouen alWant dat die mensche begheertDats sijn god wie dat weert[11200]Die bi nachte ende bi dagheIn haer ziele souden draghenHaren schepper gheloeft mi des
Daer die ziele na gebeelt esEnde draghen in die stede[11205]Deser werelt ydelhedeHouerde ghierecheyt menegherandeSeker si doen gode scandeWant si hem te confusenVerdriuen wt sijns selfs huse[11210]Dat hi daer om sceppen woudeDat hi daer selue in wonen soudeEnde daer om oec mensche waertEnde die doet starf also haertEest dan wonder nv mect[11215]Dat god dese ouerdaet wreectEn es gheen mensche op ertrikeMaer dade men hem des ghelikeHine soude hem belghen zereNu hoert hier noch wonders mereHoe die yoden die alexander besloet
selen comen ende selen die werelt
weder destruweren.....xxxiij
[11220]NV als tfolc dat ic voerseydeSit in sire weldecheydeEnde naden vleesche leeftEnde gods vrese vergheten heeftEnde altoes also waent staen[11225]Dan selen werden ontdaenDie porten daer die here groetAlexander die ioden in sloetDie meer dan .ij.m jaerGhesloten hebben geweest daer[11230]Die hi daer in sluten dedeOm hare grote ondadechedeEnde om haer onnuttelijc leuenDat si onderlinghe bedreuenAl was alexander een tyran[11235]Hi uerbat gode nochtanDat dese ioden besloten wordenDaer si nie sint wt en tordenDese ioden met groten hopenSelen wt comen ghelopen[11240]Inder ghelike ende inder ghebareOft verwoede wolue warenEnde alt volc van groter duchteSal hem maken ter vluchteSonder beyden ende sonder weren[11245]So zere salt hem dan uerverenEnde selen hem in bosche berghenEnde oec in holen ende op berghenSo datter vele sal steruen
Van vreesen ende bederuen[11250]Ende die ioden en sal niemanTer erden besteden danDat quade volc wildijt wetenSal vleesch van menschen etenEnde van beesten drincken dbloet[11255]Dat sal hem duncken herde goetSi selen eten in haren doeneBeyde serpente ende scorpioneEnde dode corren daer sise vindenSelen si eten ende verslinden[11260]Aderen slanghen sijts ghewesEnde dat onmenschelijc esSelen si tetene bestaenVrouwen die met kinde gaenSelen si op doen sonder ducht[11265]Ende eten die ongheborne vruchtDie lande selen si struwerenEnde al in vulecheden kerenEnde nieman en sal wesen so coeneDer ieghen yet te doene[11270]Lieue vriende nv mict danHoe god onse here castien canSine vriende si lude si stilleDie hi bi hem houden willeIc segghe v dat waerlike[11275]En comt nieman in hemelrikeHine moet proeuen eest cort eest lancDes drancs daer cristus af drancAlso cristus selue seydeMetten monde der waerheyde[11280]Met doghene ende met wederspoedeMet arbeyde of met armoedeOf met smade sijt seker dasDat sonder cristus niet en wasDie dese heeft in ertrike[11285]Ende diese nemt verduldechlikeDie moet comen te warenDaer cristus voer es gheuarenHoe ende van wien die heyden ende die ioden
weder verwonnen selen werden Ende van
antkersts gheboerten.....xxxiiij
NV alst onsen here dunckti tijtEnde hi ghenoech gecastijt[11290]Heeft die hi wilt behoudenIn sire ewigher vroudenEnde vriende gheproeft heeft fijnDie int gheloue bleuen sijnSo sal hi daer toe verkiesen dan
[11295]Enen ridder enen vromen manDie op ene corte stonde salDese quadijen verslaen alEnde al te nieute bringhenHen ende al haer dinghen[11300]Dit sal sijn die selue constansDie ic v voer noemde thansDaer vrouwe tyburcina af seytSo meneghe scone vromecheytDat sal sijn die selue hant[11305]Daer ic vore af dede becantDie wt etyopen soude comenDer eren gods te vromenComen van vrouwen cusethAlsic v vore hebbe gheset[11310]Die coninc sal sijn vromeBeyde van grieken ende van romeDese sal heyden ende ioden medeBringhen toter kerstenhedeEnde sijn regnatie sal daer[11315]Staen meer dan hondert jaerAlse die vrouwe tyburcinaHier voer sprac alsic verstaAldus droeghen si int gemeenRedelijc wale ouer een[11320]Vrouwe sibilla ende methodotiusIn haren boeken alsict aldusIn deser tijt alsijt lesenSal antkerst geboren wesenDit woert antkerst luudt also[11325]Alse contrarien cristoAlle boeken sijt seker diesNoemenen sone des verliesWant verlies iammer ende discoertSal hi maken weder ende voert[11330]Ende al ertrike besmettenEnde in werringhen settenIn babylonien sal hiGheboren werden lesen wiBabylonien bediedt den huse[11335]Daer altoes in woent confuseWant confuse ende onghenadeSelen hem volghen vroech ende spadeCristus wi lesen van hemWert gheboren in bedlehem[11340]Bedlehem bediedt al bloetThuys daer in es dat broetWant dat leuende broet vercorenWert in bedlehem gheboren
Cristus van eenre maget fijn[11345]Die niet edelre en mochte sijnEnde antkerst van enen wiueOnreyne ende hoere van liueCristus quam om des volx behoudeAntkerst om dat hijt bederuen soude[11350]Daer om mach hi sijt seker diesWel heten sone des verliesWant hi sal verdoemt bliuenEnde tfolc in doemsel driuenMethodocius scrijft van hem[11355]Dat hi in corozaimGheboren sal werden ende der naOp gheuoedt in betsaydaEnde regneren na datIn capharnaon der stat[11360]Corazaim verstaet welBediedt babylonia ende niet elBabylonien sal te dien tidenIn haer seluen zeer verblidenOm dat dese also ic las[11365]Binnen haer gheboren wasBethsayda sal verbliden desOm dat hi daer op ghehouden esEnde daer om sprac cristusIn sijn ewangelie aldus[11370]Als men daer spreect van hemWee di corozaymEnde wee di met bethsaydaWet dat capharnaom volget naDat werdi gheclommen dat wet wel[11375]Tote daer bouen inden hemelGhi soudt nochtan vallen wederTote inder hellen nederDie ewangelie seyt aldusDie selue sprac ihesus cristus[11380]Die selue es die waerheytAlso sijn heylighe mont seytWt wat gheslechte dat antkerst
gheboren sal werden Ende waer af
dat danssen yerstwerf quam.....xxxv
MAer iacob die patriarkeHadde .xij. sonen starkeVan elken quam een gheslachte[11385]Groet ende starc van machteVan welken sonen was een manDie men bi namen noemde danVan desen sijn vader voerseydeMeneghe grote archeyde
[11390]Die van hem soude comenMeneghen zere tonvromenDese si waren dat wet welVanden volke van ysraelDie dansten iegen gods gebot[11395]In die woestine omden afgodDie wile dat moyses dat wetOpten berch was om die wetEnde om dat geslachte van danDat spel van dansen yrst quam[11400]Daer om heetment dansen wet waleBeyde in walsche ende in dietsche taleEnde oec in anderen talen medeAlsoet daer es die sedeEnde dese antkerst als wijt lesen[11405]Sal van dans gheslechte wesenEnde oec judas die wilen ereGode verriet onsen hereEnde menech ander quaet dietDaer vele iammers af es gesciet[11410]Ende om dat dese was sulke manSo was hi geworpen danVten hoghen getaleDaer .xij. geslechten altemaleEnde in sire steden dat ghijt wet[11415]So was manasses ghesetMetten lote sconeDie was joseps soneDie welke joseps sone wasJacobs daer ic vore af las[11420]Ende dauids kindere broederJa van vader ende van moederAldus moeste dan met crachteEnde daer toe al sijn gheslachteVten getale sijn ghedaen[11425]Der vte god woude ontfaenMenscheyt als sijn tijt quameGhebenedijt so si sijn nameHoe die coninc van vrancrijc verloes enen
strijt jegen den coninc van ynglant Ende
van iij goeden poenten.......xxxvj.
DOen ic dit boec hadde brachtTote hier metter gods cracht[11430]Ghelijc dat ghi nv moghet horenQuam mi een mare te vorenDie te horne es iammerlikeDat philips coninc in vrancrikeSoude hebben ghestreden[11435]Met groter moghentheden
Ieghen den Edewaerde van InghelantDoen so dachtic al te hantDat dese wrake doen ict hoerdeWel tote desen boeke behoerde[11440]Want sint dat die van romeAlsic merke ende gomeIeghen die affrike stredenDes es vele meer tijts ledenDan .m. jaer so en gheuel[11445]So groet manslacht wet welEnde daer so vele heren groetOpten velde om bleuen doetOnder coninghe ende hertoghenGrauen ende bisscopen vermoghen[11450]Baenroetsen ende ridderen medeEnde knapen die der ter stedeIn philips side bleuen doeTote .xl.m toeDaer edewaert met ghewelt[11455]Op dien tijt behielt dat veltDaer hadde hi cume nochtanEnen ieghen .v. manneDit ghesciede gheloues miNiet verre van annous in brij[11460]Lieue kindere nv wilt merkenHoe god onse here can werkenEnde hoe van allen dinghenSijn vonnesse can toe bringhenHoe dat comt van ouer dmere[11465]Een coninc met enen cleynen hereIn die crone van vrancrikeDat die macht es van kerstenrikeEnde wint hem af borghe ende lantEnde street met hem metter hant[11470]Ende wint hem af dat veltAlsic v vore hebbe gheteltAy ghi princen van ertrikeAlse ghi sit hoeghelikeIn uwen stoele met groter welde[11475]Als riddere of knape voer v heldeNighen ende sijn onderdaenEnde alle tuwen dienste staenSo en verheft v min no mereMaer peynst dan dat een here[11480]Bouen v es die v machV leuen nemen op enen dachEnde gedenct oec met herten fijnDat die liede v niet en sijnMaer gods liede ons heren
[11485]Die hem daer toe woude kerenDat hi om haer salicheyt groetMensche wert ende starf de doetCastijt v heren castijtBi anderen heren het es tijt[11490]Eer god onse here met allenLaet sine wrake op v vallenWant als ghijt minst moedt so machOp v comen die sware slachJa onuersien ende onuerhoedt[11495]Als ghijt alderminst moedtAlso ghi daghelijx moghet sienAen anderen heren gheschienAl omtrent v hier ende daerMet jammerliken slaghen zwaer[11500]Die selue god dien sloechMach v slaen eest sijn gheuoechHet es gheseget te menegher tijtDie hem bi enen anderen castijtWert ghecastijt sachte[11505]Elc hem hier ieghen wachteDrie poente sijn alsicse sachDaer met dat elc mensche machBehouden die gheminthedeSijns sceppers ende der menschen mede[11510]Die harde licht te doen sijnAlso icse las int latijn¶Dierste es inden beghinneDat hi die heylighe kerke minneEnde haer recht tallen stonden[11515]Houde hi esser met ghebondenEn es gheen here so hogheKeyser graue no hertogheHine sal papen altoes erenWant si sijn vicarijse ons heren[11520]Gheset hier in cristus stedeEnde den ghenen maken medeDie alle dinc gemaect heeftEnde sonder beghin ende jnde leeftOec mach hi sonden vergheuen[11525]Ja daer toe dat verheuenInghel no archangel en esNoch cristus moeder sijts ghewes¶Dander poent es dat hi salDie priuilegien houden al[11530]Ende die waerheyt van elker stedeEnde sijns lants recht daer toe medeWant nerghen met en mach een heerSijn liede uerwerken meer
Dan dat hij sijn sarteren breect[11535]Also ons een vroet man spreectOec so breect hi trouwe daerDat es voer gode harde zwaerWant elc here sal van rechter scoudenSijns lants recht wel houden[11540]Want woudse een ander brekenHi soudse oec moeten wreken¶Dat derde poent es dat een heerEn sal nemen nemmermeerVan sinen forfeyten dan[11545]Hem dat vonnes ghegheuen canNemt hi meer des gheloeftDan es niet beter dan gheroeftMaer elc here vroech ende spadeSal daer af doen ghenade[11550]Also hi woude dat hem god dadeAls hi ieghen hem yet mesdadeWant sulke ghenade als men hier doetDoet god ghinder des sijt vroetDaer af dat ic die waerheyt[11555]Hier voer wel hebbe gheseytOf een lanshere des heeft verdientDat god niet en es sijn vrientEnde hem enen viant dan uerwectDaer hi sijn gramscap mede wreect[11560]Die welke met roue ende met brandeComt in des heren landeEest dan recht dat maect mi vroetDat tfolc dat ontghelden moetDie onwet ende quaethede[11565]Die haer here haer prince dedeHier antwerdic nv alsoDat wel recht es nv hoert hoert hoeDat die liede ghedoghenEnde aen sien met haren oghen[11570]Dat haer here doet onwetEnde lants recht breect metEnde dat niet in tijts en werenMaer hem alles laten gheberenSo moeten sijt ontghelden mede[11575]Die quaetheyt die haer here dedeGhelijc oft een here talder tijtSijn liede corrigeert ende castijtAlso selen si vroech ende spadeAlse haer here doet onghenade[11580]Die liede den here weder staenAls hi eneghe dinc wilt aengaenDie hem of sinen lande
Doen scade ofte scandeDie een vrije stat berechten[11585]Ende die hem dan laten ontrechtenDie priuilegien ende vrijhedenDie toe horen ere stedenOm yemans danc oft genietEnde haer lijf daer vore en setten niet[11590]Sijn verloren des sijt vroetEre lijf ende daer toe goetOm die ontrouwe wet datDie si daer doen hare stat¶Dus so scriuen ons te waren[11595]Doude vroede die wilen warenWant ghemeyn orber sonder lettenSalmen voer allen orber settenAlse arestotiles ende platoEnde tutius oec also[11600]Ende ander meesters wilt roekenWel scriuen in haren boekenDese materie legghic nederDaer ic toe sal comen wederWilt god die alle dinc bekint[11605]Alsic den derden boec hebbe gheintDie v leren sal hjoe dat ghiVan allen wraken sult sijn vriEn wilt wanhopen twintWat wraken v god toe sint[11610]Want ghi seker sult sijn van desenDat hemelrijc v sal wesenDat die mensche selue niet wre-
ken en sal Ende hoe die rechter
recht doen sal......xxxvij.
UAn gods wraken heb ic vHier vore gheseghet nvAlso ghi hebt ghehoert[11615]Nu so moghedi horen voertVander menschen wraken danSo ict best gheraken canGod sal metter wraken beydenEnde wreect met beschedenheyden[11620]Na dat groet es die mesdaetMaer die mensche dat verstaetWreect dicke met haesten groetDes hi en heeft ghene noetEnde oec met groten onbeschede[11625]Want om een woert datmen sedeOft om enen plat ghegheuenSo neemt men ene mensche dleuenOf slaet hem af hant of been
Dit en es ghelijc en ghene[11630]Die boeken van loyen houdenDie bleuen sijn van oudenEnde die keyser confirmerenDie vander werelt sijn herenDatmen sal doen ghelijc wet[11635]Lijf om lijf let om letVoet om voet hant om hantOghen om oghen tant om tantEnde des ghelike van allenDatten mensche mach gheuallen[11640]Menschen wrake en es niet goetEnde wie dat wrake selue doetDoet gode onrecht ende scandeEnde hoe den heren vanden landeSijn de wraken ane belanc[11645]Aen dese .ij. sonder wancMaer wiste een mensche datmen dadeScade of sonde vroech of spadeDat soude hi sonder beydenWreken inder ieghenwordecheyden[11650]Ende vromelike dat wederstaenAl soudt aen yemans leuen gaenWant dat ghebieden alle rechtenDatmen cracht sal wederrechtenEnde wederstaen eer si ghesciet[11655]Maer men sal dat wreken nietWant die wrake sonder waenSal aenden lanshere gaenDie in gods stede setOm elken te doene wet[11660]Oec en sal die wats ghescietSine beternesse nemen nietEer die ghene met vonnesVerwijst si die mesdadech esWant die lanshere wildijt weten[11665]Es daer in gods stat ghesetenDat hi alle mesdadeWreken sal vroech ende spadeNa recht ordeel ende anders nietEnde laet hi dat om gheniet[11670]Om vrienscap of om bedeHi verlore sijn lant daer medeDat hi houdt groet ende cleneVanden schepper te leneDaer vore elc here comen sal[11675]Ende rekeninghe doen van alSire heerscapien god weetEest hem lief ofte leet
Also ihesus cristus selue spreectIn die ewangelie daer hi vertrect[11680]Hoe hi die heren met sire gewoudeRekeninghe hebben soudeVan sinen knechten so men daerLesen mach scone ende claerEnde die ghetruwelijc hadde gedient[11685]Loendi hoechlijc als sinen vrientEnde die hi in ontrouwen vantDede hi int vier werpen te hantHier bi versiet ghi heren in tijtDat ghi ghetruwe knechte sijt[11690]Ende uwes heren goet also bestemtDat ghi van hem niet en wert gewentEn es gheen mensche so hoghePaeus coninc no hertogheHi en es quaet ghenoech na recht[11695]Te sijn gods dienst knechtHoe god wilt datmen hem die
wrake gheuen sal
......xxxviij.
ONse here ihesus cristusSpreect met sinen monde aldusDie niet dan waer en can sprekenGheeft mi die wrake ic salt wreken[11700]Daer mach men kennen die woertDat die wrake gode toe hoertEnde dats sijn beuelenDat wijt hem op gheuen selenMaer die enen anderen mesdoet[11705]Aen lijf aen ere of aen goetSal altoes sijn ghereetTe beterne als dient es leetEnde hoe hijt bat ghebetert ende ereHoe hijs eren heuet mere[11710]Der menschen wrake inden landeDie sijn harde menegherandeSulc wreect metten zweerdeDen euelen moet die hem deerdeOft quetst liede oft slaetse doet[11715]Die welke sonde es harde groetDatmen den menschen cort haer leuenDat hem sijn scepper heeft ghegheuenOf een let of ij. sleet afDat hem god onse here gaf[11720]Wet dat die mesdaet voer waerVoer gode es harde swaerHoe soude die knecht so coen gesijnDat hi sijns meesters werc so fijn
Breken soude om eneghe saken[11725]Ende dat al te nieute makenWet dat god alsic verstaDie wrake die hier volghet naDie metter gherechter waghen weghetAl dat arch tsine pleghet[11730]Ende oec alle weldaet medeAlsoet van rechte es sijn sedeSulc wreect doet dat verstaetDie en steect no en slaetMaer met quaden vloeken ende wenschen[11735]Die si gheuen anderen menschenJa sulc mensche es also riesDat hi gode bidt diesDat hi sine viande schendeEnde al ongheual toe sende[11740]Dat es sonderlinghe quaetEnde al ieghen onsen here gaetEnde wet dat hem dies onse hereBelghet harde sereWant hi selue heeft ghescreuen[11745]Dat wi al selen vergheuenEnde dat hi den ghenen salSijn sonden vergheuen alEnde ouer den wrekere wrekenNoch es alsulc sijn spreken[11750]Sijt ontfermhertich also ghelikeAlse v vader es in hemelrikeNoch sprac god int ghemeneSalich sijn si int ghemeneDie ontfermherticheyt minden[11755]Want si selense weder vindenDie wraecghier van arde sijnEn siet meer gods aenschijnEest dat sire in werden vondenIn hare lester stonden[11760]¶Noch een wrake als wi lesenDat die quaetste es van desenAlse verradenesse ende achtersprakeDat es tquaetste vander wrakeEnde die scandelicste mede[11765]Dats nochtan vele der liede sedeMaer so wat mensche dat plietEn es van conditien nietHets sonderlinghe groet lachterOnhoudelijc te spreken achter[11770]Alse dauid die heylighe manInden souter wel segghen canHi bidt gode te menegher stede
Dat hine van quaden tonghen beuredeNoch spreect god in ene stede[11775]Alsic v voer verstaen dedeEest datmen v aen deen wange sleetSo biedt die ander ghereetMaer wet dat god dese dingheOp tpaepscap spreect sonderlinge[11780]Si sitten in cristus stedeEnde souden houden sine sedeWant verdraghen ende oetmoedechedeToende hi in elke stedeDie coninc was waerlike[11785]Inden hemel ende op ertrikeHi bat voer hen met ernste grootDiene brachten toter doetPriesters in haren daghenEn souden ghene veede dragen[11790]Noch wrake doen oec alsoWant en hoert hen niet toeAch verdrach ende oetmoet es slapHeden daghes onder tpaepscapIn hem es wrake ende houerde[11795]Al en eest niet metten sweerdeEnde oec nijt ende ghierechedeAlsic v hier voren sedeIc wiste dat si v becantEnen paep in brabant[11800]Die selden liet onghewrokenDat hem mesdaen was of mesprokenHine wraect sijt seker dasWanneer hi sach dat tijt wasJa was hi cleyne ofte groet[11805]Al hadde hi ghebeden broetHine wraect sonder uerwijtWanneer hi sach den tijtNiet met voeten no met handenMaer met scaden ende met scanden[11810]Waest stille oft openbaerDese was cristus contrareDie sinen vader bat inder noetVoer hem diene brachten ter doetEnde die daghelijcs den sonderen[11815]Vergheeft alsijt begherenO felle herte versteentIn houerden wats dat ghi meentDat ghi uwen broeder sijt so hartDie gode also sure wart[11820]Dat hi daer om aent cruce hincDien wildi om een cleyne dinc
Bederuen sonder blijfBeyde aen ziele ende aen lijfDes ghelijcs sijt seker van dien[11825]Sal v weder van gode ghescienDie selue spreect dat ghijt wetMetter maten daer ghi mede metSalmen v meten dat versintDit woert en mach faylgeren twintEen byspel van enen here die
enen cloester ouerlast dede
.....xxxix
[11830]HEt was wilen een groet hereDie dicke versuchte sereOm ene abdie die hem stoetDier hi dicke nam haer goetEnde verteret vroech ende spade[11835]Als een tyran sonder ghenadeDie abt om dese sakeWas sere tonghemakeEnde die monke wats ghescietSine dorstent weren niet[11840]Doen dit lange hadde ghestaenEnde tcloester te nieute soude gaenEnde gheen troest daer ane en wasDroech tconuent ouer een dasDat si [gode] aenroepen souden[11845]Ende sonderlinghen dienst hem houdenDat hise moeste vertroestenEnde van dien tyran verloestenAlso dat si om dese dinghenEen scone processie ghinghen[11850]Ende songhen die letanienGode teeren ende sinte marienEnde baden gode met herten danDat hise verloeste vanden tyranDie abt dede messe daer[11855]Ende daer hi stont voer den outaerEnde ghemaect dat sacramentDaer god selue in es bekentSach hi ende wert ghewareDat aldaer biden outare[11860]Een galghe stont in ware dincDaer die selue here aen hincOm sine kele met enen stropEnde een jnghel sat daer opMet enen zwerde min no mee[11865]Alse den strop te slane ontweeEnde daer een putte onder stontDie te male was sonder gront
Doen de abt dese dinc sachRiep die abt slach ingel slach[11870]Dat sacrament antwerde schiereEn wetti niet dat ic soe diereCochte ende om so groten scatDat ic node verliese datTe hant na dese dinc doen[11875]Verginc weder dat visioen¶Als dabt sijn messe hadde gheintDede hi te samen sijn conuentEnde vertrac hen allen voertDat hi ghesien hadde ende ghehoert[11880]Doen die here dit vernamWel haestelike hi daer quamEnde beterde harde saenAl dat hi hadde mesdaenEnde dancte gode onsen here[11885]Ende diende hem voert meerElc mensche mach proeuen welEnde merken aen dit bispelDat nieman om eneghe sakeGode en sal bidden om wrake[11890]Want god harde node begheeftDat hi so diere ghecocht heeftNiet met goude no met ertschen goedeMaer met sinen preciosen bloedeEnde met sire ghebenedider doet[11895]Daer hi ons met halp uter noetHoe soude so sot sijn enech manDat hi soude bidden enen manDat hi sinen kinderen dade quaetAlso es dit dat verstaet[11900]God es onser alre vaderEnde wi sijn kindere alle gaderEnde verbeydt vriendelikeOnser mesdaet daghelikeDaer om souden wi beyden niet[11905]Den ghenen daer ons af messcietEnde oec vergheuen des sijt vroetAlso god onse here doetAlso wi vergheuen sal hiOns vergheuen sonder twi[11910]Also hi selue inder waerheytInden pater noster seytHoe die keyser constantijn proefde wie
sinen god niet getru en es dat hi
nieman getru en sal sijn .....xl
ELc mensche sal met vresenSinen god ghetruwe wesen
Ende so wie des sijt ghewes[11915]Sinen god niet ghetruwe en esEn sal nieman ghetruwe sijnDit proeft die keyser constantijnSo men daer scrijft alsic verstaIn tripartica hystoria[11920]Dats een boec wildijt wetenDat also es ghehetenDese keyser hadde te sinen radeHeyden ende kersten vroech ende spadeBi welken rade dat hi wrachte[11925]Eens quam hem in sijn ghedachteDat hi proeuen woude van desenWi[e] hem ghetroust soude wesenOp enen tijt doe si te warenAlle voer hem comen waren[11930]Gheboet hi dat si van hem keerdenDie maer enen god en eerdenEnde dat si ghinghen hare verdeWant hi haers raets niet en gheerdeDoen dat ghebot dus was ghedaen[11935]Sach die keyser daer noch staenSomeghe kerstene sonder waenDie niet en sijn henen ghegaenMaer bleuen staende daerOft si gheen kerstijn en waren[11940]Die welke hi sere versmade doeEnde sprac onwerdelike hem toeHets onmoghelijc dat si soudenEneghen mensche trouwe houdenDie haren god onghetruwe sijn[11945]Aldus proefde constantijnInden hope van sire scarenWie dat hem ghetroust warenDie ghetrouwe es sinen godeHoudt altoes wel sine ghebode[11950]Ende daer ane machmen best kennenHen die haren god minnenDatmen testament ghetruwelijc
volbringhen sal Een exempel
daer af.....xlj
INnocentius scrijft harde waleIn sinen boeken ystorialeVan enen ridder van ouer dmere[11955]Die daer siec lach int kerstijnhereDat daer lach inden landeOm te wrekene gods viandeDoen den goeden man des dochteDat hi niet ghenesen en mochte
[11960]Woude hi sijn siele bewarenEen goet peert hadde hi twarenDat beual hi alsict daer lasEnen sinen neue die bi hem wasDat hi dat vercopen soude[11965]Ende tghelt om die gods houdeDen armen voer sijn siele gheuenDus es die ridder doet bleuenEnde die neue hielt dat peertDat vele ghels was weert[11970]Ende hilter sijn ghelaet medeEnde vergat al sijns oems bedeDoen hi dus in behaghelhedenEnen tijt tpert hadde gheredenQuam die viant metter vaert[11975]Ende droech henen man ende paertDus bleef die neue verloren daerHier ane machmen leren voer waerDatmen altoes bouen alTestament wel ghelden sal[11980]Ende smenschen vtersten willeVoldoen sal lude ende stilleEnde wet dat god gherne wreectAen hem daert ane ghebreectOft si vallen in groter noet[11985]Oft haer kinder bidden broetAlse die gheest wt vaertEnde hem waent hebben bewaertMids sinen vrient dien hi alDen orber sire zielen beual[11990]Ende die vrient dat niet en doetDat hi hem beual ende loetSo gheeft die gheest dan wrakeOuer hem van dier sakeEnde wet dat hem onse here[11995]Daer om belghet harde sereEnde dat hi dat zere wreectAlsic vore hebbe ontdectWant die meeste ontrouwe esDie sijn mach sijts ghewes[12000]Want gheen vrient en es so goetAls die ghetruwe es nader doetGhi excutore danNemt exemple hier anEnde voldoet dan in tijt[12005]Daer ghi met gheladen sijtSo dat v en doe ghenen hinderAls ghijt minst moedt hier of ghinderMen heeft in langhen stonden
Van .ij. dinghen luttel vonden[12010]Deen sijn ghetruwe momboreDander ghetruwe execureDie kerken goet ende heylich geestBerechten ende hanteren meestHebben selden alsict vant[12015]Van scoude gheruumt dlantMaer haer kinder sonder waenSietmen dat te quiste gaenEnde van des gheliken des sijt vroetDie berechten der stat goet[12020]Daer ic vore af hebbe gheseytEen deel der waerheytIn recte: ic en segghe dan niet datIn recte: ic en hebbe in enegher statVan allen desen vonden[12025]Goede liede in vele stondenEnde quade ende goede ghemeneDit kent god onse here alleneDie elken mensche sal gheuenVan dat hi heeft bedreuenDat rechteren noch scepenen gheen
miede nemen en selen vanden rechte[?]
Exemplen daer af.....xlij
[12030]Alse rechteren ende scepenen medeGheseten sijn in hare stedeDaer si ghedinghe houden selenEnde oec alle saken ordelenSo souden si dan peynsen daer[12035]Om dat ordeel scarp ende swaerDat god int leste sal leydenEnde al met gherechticheydenDaer en sal hulpen dat verstaetGhelt maechscap no aduocaet[12040]Wee den rechtere die hem hueren laetDaer toe dat recht voert gaetWee den scepenen alsoDie hem huren laten daer toeWant hem van rechter scout toe hoert[12045]Dat si dat recht setten voertOnghehuert ende onghebedenDit faylgeert in meneghen stedenAlse die rechter sittet daerIn sijn ghebannen .iiij.scaren[12050]So sal hi dan al te vorenMate ende vremde horenEnde hem stade daer toe makenDat si ghetoghen hare sakenEnde sijn recht helpen toenen dan
[12055]Trecht des sijt ghewesDattet bouen den rechter esEnde bouen den princen dat es rechtWant hi es des rechts knechtEnde omt recht diet wel besiet[12060]Es hi prince ende anders nietHi mochte des verdienen welTrecht soude hem sijn so felDat hem aen sijn lijf soude gaenAlst dicke heeft ghedaen[12065]Valerius heeft bescreuenOm dat een rechter hadde gewesenEen quaet valsch vonnesseDoen quam coninc sambisseEnde dede hem tfel af villen saen[12070]Ende deedt opten dinghstoel slaenDaer de rechtere niet en mochte afSo wanneer hi sijn vonnesse gafDoen maecte hi rechter daer naerDes rechters sone ende dede hem daer[12075]Sitten op sijns vaders velOm dat hi soude gedencken welAls hi sijn vonnesse soude gheuenDus vint men daer bescreuenNoch was een rechter een here[12080]Een goet man bat hem harde zereDat hi sijn sake so hingheDat hi wonen sijn ghedingheEnde gaf hem daer om enen waghenMet yser harde vast beslaghen[12085]Doen sijn wedersaken dat vernamenAne den rechter dat si quamenEnde gauen hem .ij. ossen saenDie hi inden waghen soude slaenDie beter waren vele mee[12090]Dan der waghene waren tweeDoen hadde die man handelingheGhewonnen al sijn ghedingheDoen vielt onlanghe daer naDat die rechter alsic versta[12095]Starf ende betaelde sijn scoutAlst al moet jonc ende outDaer die vriende saten ten lijkeRiep een stemme jammerlikeTwee ossen ende enen waghen[12100]Mi nv hellen draghenNa dat vonnes dat ic gafHeeft god gheloent daer afLieue vriende nv besiet
Rechtere ende scepene en moghen niet[12105]Miede nemen sonder waenOm dat recht voert soude gaenWant si sijn daer toe ghebondenVan rechter scout tallen stondenEnde si souden sonder letten[12110]Haers selfs lijf daer vore settenEer si trecht achter lietenSoe sere souds hen verdrietenWant aent recht groet ende smalLeghet des menschen salicheyt al[12115]Ende hi en doech meer no minDan hi gherechticheyt heeft inEn recte: een wijs man maect ons ghewesDan onmenschelijc esDat een man doet vroech ende spade[12120]Sijn gherief met eens anders scadeNu merct dan ende verstaetDat onmenschelijcheyt es quaetEnde hier om sijn verbodenPersem voercoep. ende vercroden[12125]Onder allen menschen die sijnKersten .joden. ende heydijnHets waer die joden onderlingheEn persemen om ghene dingheMaer segghen ende toghen[12130]Dat si persem nemen moghenVan lieden van andere wetAlsoet haer wet heeft ghesetDatmen persemeren ende die ghierege
ten raden ende ten regement scuwen
sal Exemplen vanden romeynen.....xliij
AY ghi heren in desen stadeNeemt die ghene in uwen rade[12135]Die wijs sijn ende ghemateEnde eersam op die strateGode vruchtich ende ghierech twintEnde recht altoes mintVan woekeneren of persemeren[12140]Hoedt v in alder manierenWant dese .ij. sonder waenDoen een stat te nieute gaenEen stat die onderlinghe twistHeeft alder eren ghemist[12145]Een stat dat oec wel wetDaer persem es ende voercoep metDie en mach sonder waenIn voerspoede niet langhe staenEnde daer men huwelijc versmaedt
[12150]Ende elc sijn ouerspel haytDit sijn sunden die onse hereHaet vtermaten zereAlle die sijn van desen sedenSuldi scuwen in uwe steden[12155]Alsoe dat god onse here daer naDie onsculdighen niet en slaMetten sculdighen wet wel datAlse hi ghedaen heeft te menigher statNu hoort ende verstaet wel[12160]Watten romeynen gheuelDie romeynen wilen eereWaren van alder werelt hereDaer si om vochten menighen strijtEer si haer palen maecten soe wijt[12165]Ende bijualets allen wegheHadden si spoet ende segheEnde doen sijt al hadden verwonnenDat si vonden onder der sonnenBleuen si stille in haer stat[12170]Ende begonsten te gaderen scatRinten ende grote juweleEnde die diere hadden veleWouden beter sijn na haren sinDan haer ghebuere diere hadden ninrecte: min[12175]Soe dat wijsheit ende vroetheitAlgader keerde inder ghiericheitIn ouermoede ende nideAlst noch pleghet in desen tijdeIn menegher stat hier ende daer[12180]Nv proeft oft ic segghe waerHier nae quam hem ouer waerEen zwaer orloghe ende groetVan dien van cartagoDie hem alsoe ghinghen toe[12185]Dat si bi nae twarenOp dat bederuen warenMet menighen groten strideDat en waren in dien tideGheen soe grote ghesien[12190]Datmen noch spreect van dienEnde es gheheten als ic verstaIn latine bella punicaOm dat in dien stride grootSoe vele liede bleuen doot[12195]Ja hondertduysent selken tijtBlefer doot in enen strijtDaer die romeyne den zeghe verlorenDie soe gheluckich waren te voren
Doen si doeght ende ere hanteerden[12200]Ende van ghiericheiden vierdenDoen die romeyne saghen welDat hem dauenture was felEnde altoes ghinghen tonderSoe hadde hem des groot wonder[12205]Also dat si om dese dinghenHaren gode te rade ghinghenEnde daden hem groot ereEnde verchierden haren tempel zereEnde vragheden hem openbaere[12210]Welc hier af die sake wareDat si waren zegheloesEnde voermaels vochten zeghe altoesDie goede antworden doeEnde spraken den romeynen toe[12215]Comt hier weder na iij daghenEnde van al dat ghi wilt vraghenSelen wi v berechten daerEnde aldus soe ghinghen si van daerEnde quamen weder al onghelet[12220]Alse hen haer gode hadden ghesetDaer soe vonden si inden tempelTwe verse ghescreuen welInt hoet vanden tempel daerDie te verstane waren zwaer[12225]Want niemen van hen liedenEn contste wel bediedenWant daer stonden inneVier letteren als ic kinneDiemen elc sonder waen[12230]IXvout moeste verstaenDat waren C.L.F. ende .V.Hier moghedi wonder horen nvHoe si vielen in ghebedeEnde baden haren goden mede[12235]Datsi hen te kennen gauenDie bediedenesse daer aueDoen antwoerden si saenMorghen vroech suldi gaenVoor die iiij poerten vander stat[12240]Ende daer so suldi vinden datBiedieden der letteren viereEnde dan suldi weten schiereDie redene wair bi v alComt dit grote ongheual[12245]Nu siet goede liede ende mectHoe god die sonden altoes wrectDie sonden der heidine
Alse hi doet der kerstineDoen dese in trouwen ghestoeden[12250]Waren si altoes in voerspoedeEnde doen si die lieten achterVolghdem altoos scande ende lachterAldus can die wrake ons herenAltoos opten sonderen kerenBi wat saken die romeynen ghe
waer worden dat si den zeghe ver
loren hadden.....xliiij
[12255]DEs morghens quamen si saenVoor die oeghst porte gegaenEnde vonden daer ghescreuenMet goeden letteren verheuenNeghen woerdede in superscript in red as a correction min noe mee[12260]Ende elc began op een CDierste iij waren alsoeCaritas castitas compassioDese wilic v in dietsche toghenKaritate zuuerheit ende mededoghen[12265]Dese iij sijn onder v coutVoor dese iij ghi onder v houtGhelt oncuuschede ende vremthedeDese houden onder v die stedeRaet ende eendrachtichede[12270]Ende huwelic ter waerhedeSijn met v sonder waenAlte nieute nv ghedaenVoor dander porte quamen si vordDaer vonden si oec die word[12275]Die op een f beghinnen int latijnDie in dietsche moghen sijnDie starc ende ghetrouwe warenEnde wel sprekende twarenRegeerden wile met v[12280]Voor dese regeerd daer nvGheueinsde sotte ende valsch dat wetDieue smekers ende verraders metVoor die derde porte si vondenWel ghescreuen ten seluen stonden[12285]Neghen worde dat wet welEnde elc begonste op een lGhescreuen int latijnDie in dietsche aldus sijnDie starc ende ghetrouwe warenDie-waren deleted by a red line[12290]Dlicht der werelt verborghen leitOnder haet ende nidicheit Die lof die heilicheit wilt medeOnder arbeit ende cracht mede
Wette der stat bedecken [12295]Die ghene die voort souden treckenVoor die vierde port quamen si danDaer vonden si ghescreuen anNeghen letteren op een v Die ic v hier toene nv [12300]Doecht oetmoedicheit ende werdeSijn gheuaren herde verde Voor dese sijn v bleuen Verweent ouertullich leuen Vule ende quade zeden[12305]Diemen hanteerde inder stedenPersem ende selfuuldicheit Ende oec alle ydelheitDese doen sekerlike dat Dat onder voet valt lant ende stat[12310]Ende dat v gheluc ende ereVlien sal in lanc soe mere Ghi porteren ende ghi herenHier aen moeghdi leren Hoemen een stat moet beleyden[12315]Met sunderlingher wijsheiden Die ghierich was ende felEn beleide noyt stat wel Want sine ghiericheit nv ende echtDoet verkeren der stat recht[12320]Ende des selfs mans werkelicheitEs soe groet voor waer gheseit Dat hijt al wil hebben onteertWaer hi sinen hat op keert Weder recht of onrecht si dat [12325]Dit heeft bederft menighe stat Een wijs philosophe dus sprect Soe wanneer raetsman ghebrect Salmen setten in siere steden Enen die niet en steet in vreden[12330]Ende te gheender partien en hoortDie leecht in twist of in discoort Want mids vrienscap ende onste der magheMochti onghelijc draghen die wagheDaer die stat in mochte beiaghen[12335]Vele vernoys ende vele plaghenVan jammerliken plaghen die
enen monic gheopenbaert wor
den.....xlv
Een boecsken quam mi ter hantDaer ic in ghescreuen vant Wonder als ghi moghet horenDat enen monic quam te voren
[12340]Die hem seluen scrijft brueder ianDese monic sach enen man Niet in drome noch in visioene Mar daer hi lach in orizoene Dit ghesciede als ict las [12345]Doen die stat van akers verloren wasDoemen screef wel besondertNeghen min dan VMCDoen was akers verloren Alsoe ict seide hier te voren [12350]Daer soe vele kerstine bleuen Datter wonder es af ghescreuenInde kerke te gods onwerden Stelden si beesten ende perdenTcrucifixe gods ons heren[12355]Sleipten si gode tonnerenAchter straten in die stede Ende ander beelden medeLieue vriende nv besiet Dat god dit ghescien liet [12360]Was om die grote sonden Daer die kerstine in stondenEnde datsi den vrede brakenTusschen den heidenen ende kerstenheitDaer af quam dat grote leit[12365]Hier om liet god ghescien dat Die heidene wonnen die stat Daer si deden iammer groet Menighe kerstine sloeghen si dootOp enen ascentioens nacht te waren[12370]Alse mettene ghesonghen warenEnde die monike ten dormter ghinghenBleef dese monic in bedinghen Inde kerke langhe na desen Ende woude dauids salme lesen[12375]Ende doen hij quam gheloeft mi desIn deus venerunt gentes Dats een salm alsmen vint Die rechte alsoe beghint Quam hem te voren alsoe saen[12380]Die manslacht die was ghedaenOuer zee in kerstenhede Alsoe als ict v hier voor sede Doen wert dese goede hereWenende alsoe sere [12385]Dat hi demrecte: den salm wats ghescietVorder en conste ghelesen niet Omden rouwe dien hi dreef doe Ende sprac onsen heer toe
Heer ghi en sult talder tijt [12390]Uwen volke soe hert niet sijn als ghi sijtMaer ghi sult sijns ghenadich wesenEnde ghedincken heer van desenDat ghi met uwen bloede root Den mensche droecht wt der noot [12395]Lieue here en gheeft nemmeereVictorie noch ere Den volke dat v niet en mint Ende v wet niet en kintEnde uwen heilighen name blameren[12400]Ende v gheloue al verkerenEnde doen hi daer lach ende weendeEnde bat gode dat hijt meendeVerbaerde hen een eersaem man Die bisscops abite hadde an [12405]Ende hadde een cruce in die hantDoen wert hi soe zeer veruaert thantDat hi hem niet en bedochteEnde oec spreken niet en mochteDoen sprac die man als hi dat siet[12410]En veruaert v noch een twint nietEnde en wilt soe zeer niet claghenDat die kerstine sijn verslaghenVanden heidenen alsoe sere Want het heeft god onse here [12415]Ghedaen al om haer sonden Daer si langhe tijt in stonden Maer hoer ic wille di ghewaghenVan vreseliken daghen Die comen selen herde saen [12420]Ja die nv in sijn ghegaen Ende vander tribulacien medeDie comen sal op kerstenhede Ende op die roemsche kerke metDaer die almachtighe god dat wet [12425]Sal verwecken sijts ghewes Tfolc dat ongheloeuich es Dat groete wrake sonder ghetal In dat kerstenhede doen sal Want nv ouer zee es bleuen [12430]Dien selen si nemen dleuen Armenien selen si winnenEnde verslaen die daer sijn binnenJa die mannen metten wiuenDaer salmen iammer driuen [12435]Ja gheestelic ende ander metSal vernoeyeren van sire wet Om den anxt vanden liue
Ja scone ionghe wiue Selen si behouden mede [12440]Te hare groter oncuuschede Vroenten lant also verre alst leitEnde toe hoert der kerstenheitSelen destrueren ende winnenEnde doden diere sijn binnen[12445]Ja die minste metten meestenEnde werpense voor die beestenIn die kerken in ware saken Selen si bordele ende stalle makenEnde haer vuylheit aldaer[12450]Doen omtrent den outaer Ihesum cristum te scandenDit sal sijn in vele landen Ende vele eylande selen vlienEnde so wanneer si dit sien[12455]Ende vele salder werden gheuaenNu salt daer iammerlike staenTer zee sullen si tiden Ende alsi die ouerlidenSelen si menighen stat winnen[12460]Ende doden die siere vinden binnenVan ytalien een groot deel Sullen si winnen ende niet gheheelEnde vechten menighen groten strijtEnde die kerstine tot elker tijt[12465]Selen steruen sonder ghetal Ende om haer sonden alEnde sonderlinghe om souden ijDeen es die quade stomme sondeDiemen niet noemen en mach met monde[12470]Dander es persemen ende voorcoopDie ouer al heeft haren loop Mids den welken wijf ende manGheuallen sijn inden ban Vele steden des seker sijt [12475]Sullen sijn in dien tijt Ende irregulieren dat wetWant si haer prouende daer metVanden ghenen ontfanghen danDie selue waren inden ban [12480]Ende die macht en hadden nietYeman te gheuen yet Want pause oft kardenale Oft ander prelate alsoe wale Die symonien begaen [12485]Si sijn inden ban alsoe saen Oft wat si doen oft lienlien deleted with thin black line wien
Si selen inder waerheyt lien Dan heeft macht no cracht Want hets inden ban ghewracht [12490]Daer bi soe selen inder tijt Vele steden sijn interdict Ende vele persone irregulereDit es waer dat ic v lere Paus ende kardenale [12495]Ende dat hof altemaleSal dan sijn inden ban Dit es iammer te hoorne anEnde om die symonien alNu hoort wat hier na volghen salVan vele destructien ende wonders dat binnen
Rome ende in anderen landen geschien
sal.....xlvj
[12500]ROme sal in dese tijden Doghen zere groot van stridenDaert toe bringhen selen someKardinale gheboren van rome Bedi die derde Claus die sat [12505]Paus te rome inder stat Die van soe groten houerde wasStoet daer na sijt seker das Dat sinte pieters stoel tallen daghenErflic soude bliuen den maghen[12510]Ende om dat si daer die dinghenNiet en conste toe bringhen Soe maecte hi kardinale twarenDie van sinen gheslachte warenDese maecte vele quader zeden [12515]Van discorde van onureden Van symonien van anderen dinghenDie daer noch niet en verghinghenVan sulc van ter seluer stont Werp die columme inden gront[12520]Dat moghende groot gheslachte Dat soe starc was van machte Die alsoe starcke hoestine Hilden ieghen die vrsine Bi gheslachten tween sal [12525]Rome te nieute werden al Poelgien sal oec zeer doghen Datmen v niet en conste ghetoghenVrancrijc sal verderft werden Beide van machte ende van werden[12530]Om dat die Coninc sal sijn daer Der kerken ende den armen zwaerEnde om donghelijc dat hi mede
Nemen sal in elke stedeEnde om dat hi in anderen riken[12535]Sine moghentheit sal doen strikenSoe selen vele siere ghebueren danHem starckelic vechten anEnde lant oec ende kerstenhedeDie comen sal ouer zee[12540]Ende oec metter vaertHaer vaert setten derwaertSpaengen sal oec in roere werdenEnde vele archs sal opter eerdenHongherien ende palanen mede[12545]Ende in aelmaengen menighe stedeSelen ghewoest werden danMids enen onghelouighen manDie der tartaren coninc sal wesenWant het selen aen desen[12550]Ander coninghe vallenDie heiden sijn selen met allenDese selen comen te warenMet onghetelden scarenEnde en selen nieman sparen[12555]Ende al dat volc alsoe veruarenEnde soe vele quaets dat vordienSulc iammer en wort vorsienMar int leste sal een prince comenDie hulpe sal hebben ghenomen[12560]In almaengen ende in vrancrikeDie dese liede vromelikeAen vechten selen ende verslaenEnde henen haer vaerde gaenVele kerstine ende heren[12565]Sullen vander roemscher kerke kerenEnde ghi gheestelec volc medeOm des hoofts quaethedeDat so groot es sijt ghewesDats al aertrike te quader es[12570]Dat hof sal soe quaet wesenDat die goede liede van desenVten houe selen windenMen sal nieman connen vindenDie soe coen si dat hi dade[12575]Spaeus ghebodt vroech of spadeSome kardenale sonder waenSelen ghedoet sijn oft gheuaenEnde haer heerlicheit ende ouermoetGheworpen sijn onderuoet[12580]Die soe groot sijn int ghemeneDat si niet en willen allene
Gode gheliken in desenMar selue willen god wesenEnde oec gheeert sijn twaren[12585]Ochtsi selue gode warenSi en willen oec in haer gheweltMet den menschen niet sijn gheteltEnde daer om salse god nederInt nederste worpen weder[12590]Ende berouen dat wet waleVan eren van weerden altemaleAlsoe datmense heten salPriesteren ende diakenen ouer alVander roemscher scaren kerken[12595]Nu siet wat god kan werkenMen sal nieman connen vindenDie hem sal dorren onderwindenPaeus of kardenale te sineDus soe las ict inden latine[12600]Want haer namen selen wesenOnder tfolc onwaert te desenDat nieman en sal willen sijnEnde al waren si goet ende fijnMen souden niet ghelouen wale[12605]Al worden si paus ende kardinaleWant in des volcs wetenSullen si alle valsch hetenAlsoe dat ghene gherechticheitVan hen en sal werden gheseit[12610]Haer ghiericheit sal so groot sijn danDatse versaden en mochte gheen manWie dat daer recht hebben willeSal dat copen lude of stilleJa dat noch argher es[12615]Bisschopdomme sijt ghewesEnde weet datmen daer hebben salVercoepen si om ghelt alJa die gheestelike goedeDie god cochte met sinen bloede[12620]Die vercopen si om ghelt voortProeft of waer sijn mijn woordEnde daer met sekerlikeMaken si haer maghe rikeAldus heuet gheweest sint[12625]Dat die derde claes ghescintDen roemschen stoel besat binnenDat nieman en mochte winnenBisscopdomme noch prelatieEnde brochte toe symonie[12630]Ende hier om wilt des ghelouen
Soe salse god berouenVan eren ende van goedeEnde worpense in groter armoedeWant voor haer grote gout[12635]Sulli si cume hebben houtEnde voor haer seluer steruenDus salt hen al bederuenEnde voor haer ghesteynte fijnSullen si in groter scanden sijn[12640]Ende voor haer perde sonder waenSelen si met stocken te voet gaenPrincen ende tfolc met allenSelen sere ieghen hen vallenEnde selen hem totten rebben[12645]Al nemen datsi hebbenHaer prelatie ende borghe medeSalmen struweren tot elker stedeVan hare Juredictien en salMen houden groot no smal[12650]Noch van hare bannen wetEn sal cume clerc dat wetSijn crune tonen dorrenWant het sal al ieghen porrenTfolc sal hem ooc heffen mede[12655]Ieghen die princen te menigher stedeEnde sullense verslaen te handeEnde sulke verdriuen vten landeAldus selen inder tijtIn alder werelt wijt[12660]Soe grote tribulacie wesenDatmen niet en mochte ghelesenDoen en constic gheswighen mereMet vresen sprac ic lieue hereHoe sal ic dit verstaen[12665]Sal onse here laten gaenTe nieute sijn gheloue goetDaer hi om storte sijn heilich bloetWaert dat alsoe ghesciedeDat die onghelouighe liede[12670]Die paeuse ende die kardinaleEnde die prelaten altemaleTe nieute dade gaenSoe soude tgheloue al vergaenDaer god om starf sonder waen[12675]Ende alsoe langhe heeft ghestaen¶Doen antworde die goede manDie heidene si selen danEnen tijt bouen gaenMar het sal onlanghe staen
[12680]In dinde selen comen danneFransoye ende alemanneEnde selen in corten daghenDese heidene al veriaghenEnde dan sal die kerke keren[12685]Weder in hare erenEnde die prelate na desenSelen goet ende gherecht wesenEnde gheestelic leuenEnde ghiericheit begheuen[12690]Ende symonie legghen nederEnde gode ontsien wederDie prelate selen in desenDaer toe oetmoedich wesenEnde ontsien onse here[12695]Ende hem doen ereEnde dan sal sonder waenHeilicheit weder opstaenKerken salmen weder makenEnde hanteren goede saken[12700]Ende in desen goeden poente salDat kerstenheit staen alTote dat antkerst comen salMet vele twiste ende onvromenWant hi sal met hem bringhen voort[12705]Alle werringhe ende discortEnde dan saelt in kerstenhedeQualiker staen dant ye dede¶Eer toe comt deser termijnSal een paeus te rome sijn[12710]Die gheboren sal sijn met allenVan aelmangen ende van gallenEnde die in vele stedePays sal maken ende vredeEnde ghemint sijn harde wale[12715]Hi sal maken kardinaleVan romen ende van aelmangen meeEnde daer toe van ouer zeeHi sal regneren iiij iareEnde steruen int vijfste der nare[12720]Ende daer na sal comen eenVan rome gheboren ghemeenDie in rasten ende in vreden alDie roemsche kerke houden salEnde op heffen die vrsine[12725]Ende vanden bloede sineSal hi kardinale maken dareEnde hi sal leuen vj iareEnde hier na sal comen
Een ander wt romen[12730]Van wien groot iammerhedeGheuallen sal in die stedeVan manslachte grootEnde stortinghe van bloede roetEnde dan selen aengaen waerlike[12735]Alle tribulacien in eertrikeEnde die heilicheit met allenSal dan onderuoet vallenDese sal leuen iiij iaerEnde int vijfte steruen daer naer[12740]Nv soe selen na desenVele paeuse wesenDie luttel sijn gheachtEnde als van gheenre machtDer welker dade hoet vaert[12745]Gheens vertreckens en es waertEnde dese dinc sal ghescien alNa datmen gods iaer scriuen salDusent iij hondertSoe selen wien soes wondert[12750]Beghennen in dien iarenMettien soe es henen gheuarenDie goede man die heerDat icken en mach nemmemeerDese dinc sachic ouerclaere[12755]Doemen screef duysent der iareTwie hondert ende xcijNu bidt gode diet alvermachDat hi mids siere groter gracienOns verre van allen tribulacien[12760]Ende allen menschen goedeCochte met sinen bloedeDie een heer es der herenEnde sonder recte: sonder ende sal regnerenAy ghi diet sullen lesen[12765]Hout v inder gods vresenGhi die in oncuuscheden staetEnde met persem omme gaetEnde om eerdsch goet waectEnde v gheen dinc en smaect[12770]Dan der werelt goet ende ereEnde die voor gode onsen hereAlsoe zere ghehaet wesenDat wi inden boeken lesenDat god altoes dese sonden[12775]Ghwroken heeft van ouden stondenEnde onderlinghe sijts ghewesGhiericheit die alte groet es
Want die goede paulus seitGhiericheit is wortel alre quaetheitVander goedertierenheyt gods ende
dat die mensche hem seluen kennen
sal.....xlvij
[12780]HIer voren hebdi menich woortVan gods wraken ghehoortNu soe moechdi horen medeVan sijnre goedertierenhedeDie hi daghelix werken kan[12785]Aen den ghenen die hijs anAl es een mensche sondereOp dat hi altoes heeft ghereDat hi der sonden af sal staenEnde met vresen es beuaen[12790]God spaerten langhe dagheOm dat hem sijn sonden wanhaghenEnde wie met vresen sonde doetEs halfs ghekeert des sijt vroetMar die in al haer stonden[12795]Ligghen in hare sondenEnde niet de sonde begheuenMochten si eweliken leuenDie plaecht god hier ende daerAlse wi scouwen openbaer[12800]God verheft daghelikeDen menighen vten slikeEnde setten in eren grootEnde wert van sinen maghen thoetEnde als hi dan verwaent[12805]Ende hem seluen niet en vermaentWat hi was ende wie hi esEnde gode met en dancket desEnde die mate versmaet medeSoe eest ons heren zede[12810]Dat hijn worpt zijt seker dasNeder dan hi te voeren wasOf hij sint hem enich tormentDaer hi hem seluen mede bekentDie scoenste conste diemen vint[12815]Dats dat een hem seluen kintVan x poenten daer men gods gracie mede
vercrighen mach Ende een exemple
van eenre vrouwen.....xlviij
DIe goede gods goedertierenheitBouen alle sijn wrake gheitEn dade sijn goedertierenhedeHi soude wreken telker stede[12820]Te hant als die sonde wert ghedaen
mar goedertierenheit cant wederstaenMar niet altoes sijt ghewesWant als die sonde te groet esEnde men te langhe daer in staet[12825]Wet dat god sulc scout slaetAls ghi moecht daghelix sienAen menighen daer ende hier ghescienX poente sijn dat weetDaer men gods gracie met[12830]Alre best mach ghewinnenHoort ic wille v doen bekinnen¶Dat eerste poent dat esDatten menschen sal ducken desDat hi es sekerlike[12835]Onweert ghelijc den slikeEnde en sal in sinen daghenNieman dan gode willen behaghenEnde metten mensche hoet vaertSal hi willen sijn onwaert[12840]Nu laet ons sien ende merkenNochtan dat wi gode verwerckenVroech ende spade met onsen sondenNochtan begheert hi tallen stondenVan ons te sine ghedient[12845]Als een goet ghetrouwe vrientHi en acht ons int ghemeyneSijn knechte niet alleyneMar sijn kindere wildijt beseuenDien hi sijn erflijc erue wilt gheuen[12850]Sijn wille souden wi altoes wachtenEnde elc soude hem seluen achtenOuer den onweertsten menscheDits een poente van groten wenscheDit en sal v niet recte: int ghemene[12855]Niet groot duncken alleneDat ghi dient soe groten hereMar v sal duncken mere ereDat hi ghewerdicht nv ende echtDat hem dient soe vulen knecht[12860]¶Dander es een poente van wenscheDats dat hem een menscheNiergent af bedrueuen en salDan om sijn sunden alEnde dien tijt dien hi heeft gheleeft[12865]Alsoe sotteliken versoemt heeftEnde van allen fortsen ende quaedeDatmen hem doet vroech ende spadeSal hi verhoghen in sinen moetEnde dat houden voor goet
[12870]Mar diet hem doet sal hi minnen zereEnde voor hem bidden onsen hereEnde gode dancken van dienDat hi hem dat liet ghescienWant god den ghenen dien hi mint[12875]Gherne doghen ende vernoy toe sintWant daer an mach hi merken voortDat hi gode toe behoort¶Dat derde poent es dat die mensche salOnwille ende armoede ouer al[12880]Gherne nemen lude ende stilleOm ihesus cristus ons heren willeDie om onse salicheit woudeHongher dorst ende coudeWij en selen in onsen moet[12885]Niet begheren tidelec goetMeer dan onse noodorfte nauwelijcEnde cristum willen sijn ghelijcDie anders en hadde te leuen afDanmen hem om gode gaf[12890]In desen soe willen wi poghenHoe wi hem gheliken moghenIn armoeden ende in vastenIn solace ende in onrastenDan sal die mensche in desen[12895]Met sinen sceppere ghecleet wesenEnde ghesierdt behaghelikeEnde ghevormt na sijn ghelikeDat sal sijn groot ereDat van hemelrike die here[12900]Die gods sone ihesus cristusGheweerdighen wilt aldusDat soe vulen stinckende slijcSinen sceppere es ghelijcEnde hem dunct in sinen moet[12905]Dat toe neemt sijn goetEnde sinen lichaen rast ende ereWassende in lanc soe mereSoe sal hi hem verdrueuen desEnde duchten dat hi gheuerdt es[12910]Vander ghelikenissen daer biSijns selfs heren ihesu cristiEnde met hem es worden lederEnde verloren heeft sijn clederEnde dat god sijns vergheten heeft[12915]Ende die druefste sijn die leeft¶Dat vierde poent wil ic v toghenDie mensche sal altoes voeghenEnde vorderen sinen euenkersten
Al soudt aen hem seluen ghebersten[12920]Ja in doghen goet ende fijnDie ieghen gode niet en sijnEnde sijns orber achter settenEnde nieman deren no lettenNa dien die mensche ouer al[12925]Den mensche onder daen sijn salSoe eest wel recht dat hiDen ouersten onderdaen siDie hem al heeft ghegeuenSiel lijf ende leuen[12930]Aldus zelen wi voruoedsDen mensche onnen alles goedsGhelijc ons seluen ochte batDan sijn wi inden seluen patDen hoghen weghe van hemelrike[12935]Die dueren sal ewelike¶Dat vijfte poynt moghedi horenWant hets goet ende wtuercorenDie mensche en sal wats ghescietDouerste versmaden niet[12940]Noch die arme die bidden broetWant aen hen leeght orber grootMar hi add: sal op hen allenMet morwer herten vallenMet mededoghen des sijt vroet[12945]Alse die moeder metten kinde doetEnde sal van al sijre hertenMededoghen ons heren smertenIn ghelike ende in ghebareOfti selue die ghene ware[12950]Ende sal hem bistaen vroech ende spadeBeide met raede ende met dadeEnde sal bi daghe ende bi nachteSijn doghen sijns selfs achtenSoe sal hem god des ghelike[12955]Weder delen sijn rike¶Dat seste poent wilic v noemenDie mensche en sal nieman doemenVan sinen sonden hoe dat gheetWant hi herde luttel weet[12960]Wat god onse here werken willeInden mensche lude ende stilleMar eest dat hi openbareDien mensche bekent sondareSoutstu di meer bedroeuen dan[12965]Dan of hem die doet quaem anDinen lichaem des sijt ghewesWant een ziele edelder es
Dan al die lichamen waerlikeDie ye quamen op aertrike[12970]Ende alsoe als die mensche salHem seluen hoeden alVan blamen ende van sondenAlsoe sal hi tallen stondenSinen euenkersten hoeden oft meer[12975]Alsoe als ic v voorseide eerEnde hem van sonden kerenBeide met trooste ende met lerenEnde met exempelen dar toe medeDits der karitaten zede[12980]¶Dat seuende poynt wil ic v tidenDats dat die mensche sal verblidenVan sijns euenkerstens goedeEnde tideliken hoedenGhelijc dat die moeder menich sins[12985]Verblijdt van voorspoede haers kintsEnde sonderlinghe dat verstaetIn dat der gheestelicheit an gaetSal hi met herten daer nae gaenHoe hijt mach doen voortgaen[12990]Ende behouden staende dareGhelijc oft sijns selfs wareEnde altoes suldi ghelouen desDat inden mensche meer goets esDan men van buten aen hem siet[12995]Salich es hi dies pliet¶Dat achste poynt es dat wiGode allene met herten vriMinnen selen lude ende stilleEnde gheen ander dinc om gods wille[13000]Soe dat god ghemint sijn salSonder ghelike bouen alDoecht noch heilichedeNoch goet doen den mensche medeEn selen ons daer toe poghen[13005]Dat wi iet selen minnen moghenOnderlinghe int ghemeneDan onsen sceppere alleneMar met ghemeender minnen men salDen mensche minnen ouer al[13010]In karitaten om godeWant het hoort tsinen ghebodeNochtan machmen makenGods loon met goeden sakenAn gode in sinen ghebede[13015]Voor hem die hem goet dedeEnde voor sinen vrienden algader
Ende meest voor moeder ende vader¶Dat neghende moechdi nv bekennenAls die mensche yet sal beghinnen[13020]Ende bestaen dat sal hi kerenTe gods loue ende teerenSoe dat beghinsel ende indeTe gods loue altoes windeOfte god bi v stoede[13025]Ende claerlic saghe die hoedeAl uwe werke al uwe wordeDat segghic v in ware wordeWant hi die alle herten kintHem en es vervorghen twint[13030]Aldus salmen tallen kereGode ontsien ende erenMet innigher minnen soe vasteDat wi onse troest ende rasteIn hem setten altemale[13035]Soe sijn wi behoet waleJa vele bat sekerlikeDan es behoet al aertrike¶Dat x poynt willich vSoe ic best can segghen nv[13040]Eest dat die mensche om godedanDese x poente winnen kanEnde veruolghen onsen hereDes sal hi hem dancken sereEnde dincken met herten fijn[13045]Dat dit grote ghichten sijnEnde oec sijn waerlikeBeter dan al aertrikeDan sal hi met gansen moedeGhedincken van allen goede[13050]Dat sijn scepper sonder waenDoor hem dicke heeft ghedaenNv soe dinct in uwen moetDat god al dat grote goetNiet wel en kan imputreren[13055]Soe sal hi hem daer toe kerenDat hine met innigher trouwenAen des des crucen galghe scouweDaer hi hinc om die sondenMet sinen widen wonden[13060]Ende daer met hem doghen starc ende stijfAlse ocht hise add: hadde in sijns selfs lijfDen spieghel sal hi draghenBeide bi nachte ende bi dagheVaste in sijn herte binnen[13065]Ja met berrender minnen
Dan sal sijn droefheit van desenMet vrouden gheminghet wesenJa met vroude alsoe volmaectDatse luttel ieman smaect[13070]En moet hem werden alte sureMet reynder herten pureEnde met innigher hertenEnde met berrender beghertenDie dese poynte ghewinnen sal[13075]Sal salich sijn bouen alNoch selen si ghedincken desDat die here die bouen al esGhewaerdichde ons vuyl slijcSijn beelde te maken ghelijc[13080]Nae den gheeste dat es waerEnde dat hi oec woude daer naerMenschelike vorme nemen aneNaden menscheliken ghedaneEnde in enen lichaem fijn[13085]ix maent woude besloten sijnEnde mensche op aertrike wertJa van leuene alsoe hertDat noyt en was sijn ghelikeWant hi hadde op eertrike[13090]Hongher dorst menichfoudeVersmaetheit ende coudeTotter doot sonder sijn scoudeDat hi al liden woudeOm onse salicheit waerlike[13095]Wie sach ye des ghelikeEnde voor tsinen vaderOm ons te verlossene allegaderVander erfsonden ende blameDie ons toe quam van adame[13100]Ende liet ons in deser wiseSijn vleesch tot eender spiseEnde tenen drancke sijn bloetDat wt siere herten woetNoit en was des ghelike[13105]Ende na dit op eertrikeEnde na dit corte leuenDat ewelike leuen gheuenAlle die ghene die daghelix draghenDie poynte die hier sijn ghewaghen[13110]Oec sal hem die mensche desSere bedroeuen sijt ghewesDatter menschen soe luttel wesenDie yet zere achten te desenEnde deruen groter soetheit
[13115]Die wt desen leuen gheitEnde selen bidden onsen hereDat hise toter soetheit kereSoe wanneer die mensche es comenTe deser baten ende vromen[13120]Soe sijt seker ende vrijDat hi inder gracien ons heren siEnde al verwonnen heeft danOpdat hire hem in ghehouden canNoyt en quam gods ghelike[13125]Van goedertierenheit op eertrikeNoch soe oetmoedich medeNoch van soe groter melthedeHi es den mensche altoes ghereetSoe wanneer hem sijn sunden sijn leet[13130]Ende hi roept op sijn ghenadeHi hoorten eest vroech of spadeSonder enich weder treckenHier op soe suldi meckenPrelate ende ander heren[13135]Die sonden absoluerenDie hem sijn also hardDatsi bliuen onbewaerdEnde in wanhopen vallenDaer si in vallen met allen[13140]Des niet en hadde moghen ghescienHadder die priester toe ghesienMi wondert zeer int herte mijnWant si selue sonderen sijnEnde gods ghenade begheren[13145]Dat si so hard sijn den sonderenWant si lesen in ere stedeMetter maten daer si meten medeSal v werden ghemetenDit doet v cristus weten[13150]Nu hoortmen cristum sprekenDaer hijt der papen ghebrekenDatsi laden voor waerDen volke bordene zwaerSi en soudense te gheender vren[13155]Met haren vingher willen ruerenSi sueken daer toe medeInder tafelen die vorste stedeSi sueken ooc daer bijDatmense heeter abij[13160]Ende grotelike groete op die strateIn allen dinghen sueken si haer bateEen exempel wil ic vHier af vertrecken nv
In enen boec dat ic las[13165]Dat ene vrouwe wilen wasDie al en waest niet sconeEen kint hadde van haren soneEnde si en vant in haren landeBisscop noch pape te hande[13170]Diese woude absoluerenDoen moeste si ten paeuse kerenAlsoe datsi ghegreep haer vaertMet haren kinde te rome waertDoen si te rome quam in die stede[13175]Viel dauenture alsoe medeDatsi tot spaeus houe quamDaer sach si ende vernamDen paeus comen wt sire zalenMet .v. ochte met vj. kardinalen[13180]Doen die vrouwe beuroedde dasWelc van hem die paeus wasViel thant op haer knienEnde riep lude mettienHeer paeus heilich vader[13185]Aen v staet mijn troest algaderIc ben hier comen te desen wilenWel van ouer .VC. milenOm aflaet te hebben van vHeer vader soe hoert mi nv[13190]Heer dit kint dat ghi hier siet anEen mijn sone aen mi wanEnde deen es des anders broederEnde ic ben hare beider moederLieue vader wilt mi absolueren[13195]Van alden sonden die mi derenEnde set ghenoech penitencie miIc wilse doen hoe groet si sijDie paeus aensach die vrouweEnde mercte wel haren rouwe[13200]Ende den langhen wech medeDie si om haer sonden dedeEnde wert beronnen metter vaertMet ontfermenisse te hem waertVrouwe sprac hi ic vergheue v[13205]Dese grote sonde nvGaet thuus waert ghi hebt perdoenEnde en wilt nemmer sonde doenDie vrouwe sprac god lone v hereIc sals mi hoeden voertwaert mere[13210]Doe die kardenale dit saghen anBerespten si den goeden manEnde seiden hi dade quaet
Dat hi alsoe grote mesdaetAlso lichtelike vergaue[13215]Die paeus stoerde hem aueEnde sprac herde saenHeb ic hier an mesdaenSoe bid ic gode dat hiStappans wreke aen mi[13220]Ende oft ghi mi tonrecht berespt nvDat hijt stappans wreke an vEnde si worden alte handeBeseten metten viandeEnde ghequelt herde zware[13225]Doens die paeus wert ghewareViel hi thant op sijn knienEnde bat gode voor hem mettienEnde si worden te hant ghesontHier an mach elc wel wesen cont[13230]Dat gods ontfermicheitBouen al sijn wrake gheitAlse die mensche rouwe ontfaetEnde hi dan te biechten gaetEs gheabsolueert sijts ghewes[13235]Eer hi ten priester comen esWant goods goedertierenhedeVergheeft hem die sonden sonder bedeOm dat hi sijn sonden kintEnde rouwe daer af ghewint[13240]Mar nochtan sonder waenMoetmen ten priester gaenEnde penitencie daer af ontfaenWant god heeft selue ghescreuenToent den priesteren v leuen[13245]Ende doet dat si v heetenWant dat moghdi wel wetenNiemen en mach na sinen ghenueghenHem seluen penitenci vueghenVan enen stride die int lant van
ludicke gheuiele.....xlix
Al tandwerpen in die stat[13250]Sat ic ende was van sitten matDoe quam mi die mareDat bi ludeke ghestreden wareOpten velde met machte grootDaer vele liede bleuen doot[13255]Doen dachtic in minen moet doeDat desen boeke wel hoorde toeWant het heet dboec van wrakenGod laet mi wel gheraken
Daer versloech die hertoghe ian[13260]Ende van ghelre die vrome manVan .xm. volcs te warenMetten zwaerde al sonder sparenDit was om een sake sonder waenDie de hertoghe heeft ghedaen[13265]Vanden here van valkenborch nvDie si sloeghen dat segghic vDaer te voren ouer iiij jareDat beter achter bleuen wareEnde menighen anderen vromen man[13270]Dien ic ghenoemen niet en kanDie hem niet en hadde mesdaenEnde om dat si niet wouden ontfaenHaren gherechten heereDien si sculdich alle ere[13275]Ende alle lieue te doen warenSiet ghi heren sonder sparenMet aldus ghedanen tekenCan god onse here wrekenWanneer het heeft sinen tijt[13280]Lieue heren nv castijtV seluen ende neemt exempel nvAen dander heren dies bid ic vHets ghesciet te menigher tijtDie hem aen enen anderen castijt[13285]Dat hi hem castijt sachteElc hem hier vore wachteVan vele plaghen van groten
sterften in menech lant
.....l
IN gods Carnatioen vor waerAlsmen screef xmC iaerEnde tusschen xl ende l met[13290]Soe sinde god al ongheletEne sterfte in ware dincDie herde wide ende verre ghincDat soe vele volcs starf danDatmen niet ghesegghen en can[13295]Noch ghesommeren en consteEnde die sterfte begonsteIn babilonien die statVoor waer seidmen mi datEnde quam alsoe voort ane[13300]Ouer die zee ambricaneIn poelgen in calabren alsoeIn cecilien in cypren toeIn tuscanen in lomberdienEnde int lant van romeinen
[13305]Ende vandaer in vrancrikeEnde vandaer toe die ghelikeQuam die sterfte doe in inghelantWet datmen menighe stat vantDaer al die huse met goede[13310]Sonder here ende vrouwe stoedenEnde sonder hoede cleine oft grootWant die liede waren al doetSoe dats hem niement onderwantDatmen ghenen here en vant[13315]Die hem rechts daer toe vermatDit vantmen in menighe statHet gheuiel dats wonder grootDat in enen huse bleuen dootOp enen nacht alle die liede[13320]Heer ende vrouwe ende meisniedeEnde men vant in die stedeNiemen diese ter eerden dedeIc hoorde ouer waer tellenDat van vtrecht ij ghesellen[13325]Die wandelen wouden te samenInt lant van tabor si quamenDaer si ten seluen stondenEen stat sonder volc vondenSi ghinghen op si ghinghen neder[13330]Daer wandelen vord ende wederDeen strate wt ende dander inSi en vonden meer no minManne kindere no wiueDie si saghen te liue[13335]Mar die doot laghen op die stratenDie de honde atenInt leste als ic hebbe verstaenSijn si in een palays ghegaenDat scone was ende herde groot[13340]Daer al die liede waren dootEnde door ghinghen die woninghe alInt leste quamen si inden stalDaer si die beesten vonden dootOm datmen hem en gaf no en boet[13345]Doen quamen si ten lesten stondenIn ene camer daer si vondenGhesteinte siluer ende goutEnde diere iuwelen menichfoutDoen vonden si enen sac[13350]Dien hi al vol goets stacEnde peinsde hi soude vort mereDaer met bliuen een hereDander was alsoe ghesint
Dat hi des woude twint[13355]Dus soe keerden si tesamenTote datsi opt velt quamenDaer viel hi ende was dootDie den sac hadde op thoetEnde die ander nam sijn vaert[13360]Soe hi best mochte thuuswaertEnde brochte daer die mare van dienDat hi ghehoort hadde ende ghesienDit hoordic sijt seker dasVan ene die te ghelouen was[13365]Dit onghemac als ic verstaEs gheheten epyduymaDat deen vanden anderen sterftAls hi die locht van hem verwerftMi vertrac een goet man[13370]Daer trouwe ende ere lach anDat een scep quam wt inghelantDat ouer woude in zelantWant het was vanden brieleOec nam hijt op sijn ziele[13375]Dat waer was alDat ic v nv segghen salIn dat scep waren danneMeer dan xx vromer manneDoen si dus in die zee quamen[13380]Saghen si ende vernamenDat een groot pert te hen waert quamEnde een man daer op ocht hi waer gramDie opt water quam te hen wertSi worden alle zeer veruard[13385]Om dat pert opt water liepDatsoe wijt was ende soe diepDoe hij hem bi quam sprac hiEn veruaert v niet van miV en sal gheen arch ghescien[13390]Doen sprac een van dienDie daer int scep warenWij sien v ouer twater varenDes soe heeft ons wonder groetDie ghene sprac ic ben die doot[13395]Die nieman en kan verdraghenDien god wilt hebben verslaghenEnde ic come wt vranckerijkeEnde van anderen lande des ghelikeDaer ic hebbe ghedaen sulc ghebot[13400]Als mi gheboot onse here godGod en heeft vergheten nietDie grote scande ende tferdriet
Ende die sunderlinghe scadeDie de sarrasine daden[13405]Des es nv xl jareDatsi met bloetstortinghen zwareAkers wonnen die goede statDaer kerstenheit doen in satDaer si in versloeghen dan[13410]Menighen goeden kersten manDie crucifixe ten seluen stondenDie si in die kerken vondenSleypten si onwaerlikeAchter straten inden slike[13415]Ihesum cristum te blamenDes hem kerstenheit mach scamenEnde om dat god ghene vriende en vintDie hem der wraken onderwintEnde dien es gods scande[13420]Soe wrect inden landeEnde sonderlinghe in vrankerijkeWelc coninc mechtich es ende rikeEnde wel ghereet daer toeEnde der kerken goet daer toe alsoe[13425]Heeft ouer al in sinen landeDaer hi mede wreken soude gods andeDaer om datten onse hereGheplaecht heeft herde zereEnde noch meer sal in corter tijt[13430]En si dat hi hem wel castijtNu soe vaer ic tinghelant wertOm te doene dat god beghertMettien verloren sijn doeEnde dat visioen si en wisten hoe[13435]¶Dat es iammer sonder verdrachDat elc kerstijn wel claghen machDat soe grote iammer ende scadeDie de heiden wilen dadenOnsen here ihesum cristume[13440]Doen si akers worpen ommeDaer soe menich kersten bleef dootEnde dat iammer ghesciede grootDat noch steet onghewrokenNochtan vorwaer ghesproken[13445]Es des leden xl iaerWant men screef doen openbaerAldus soe eest in minen sinXMC neghen minNie sijder en was here gheen[13450]Noch soe hoghe no ooc so cleenIn alder kerstine lande
Die hem pijnde dese scandeTe wrekene sonder waenDie sinen god was ghedane[13455]Alle kerstine moghe wenenDat cristus en vint ghenenIn al kerstenheitDie sijn scande es leitOf die dat wille wreken[13460]Dat mach ic coenlijc sprekenWat wonder eest dat onse hereHem beclaeght dus zereDie bitterliken steruen woudeAen een cruce om onse behoude[13465]Ende ons ghereet heeft dat rikeDat duren sal ewelikeSi varen som te cleinen batenBeide in prusen ende in garnatenOm te hebben der werelt ere[13470]Mar om gode min no mereMar ten heilighen lande waertEn set nv niemant sijn vaertDaer god om onse houdeSijn bloet storten woude[13475]Dat godeuaert van bulioen .j. arm manMet groten cost ende arbeide wanPaus princen ende elc lants hereGhi moecht v des scamen sereDat god in soe langhen stonden[13480]Gheen vriende en heuet vondenIn alle sine kerstine landeDie wreken woude sine andeDaer om sleetse god hier ende daerMi es leet dat ic segghe waer[13485]¶Doen die sterfte also als ghiHier voren horet segghen miIn dessijde der zee quamDoen dat die paeus vernamDie vjte clement aldoen[13490]Die sijn hof hilt tauenioenPeinsde hi te hant sonder sparenHi soude sinen persoen bewarenDoren veinsteren ende gatenVan sire kameren vtermaten[13495]Dedi herde wel vermakenDaer en soude gheen locht in gherakenDie hem soude moghen derenDat was sijn eerste begherenGroot vier dedi maken mede[13500]In sine kamere telker stede
Om te verdriuene dat venijnDat vander locht mochte sijnDit was sijn were vander dootDie sparen en can cleyn no groot[13505]Hi en dede niet alsoe saenTfolc vasten ende wullen gaenEnde met processien cruce draghenIeghen die grote plaghenAls paeus leo wilen dede[13510]Datmen noch in kerstenhedeHout alsmen iaerlix mach sienOp sinte marcus dach ghescienEnde also men sien machVorden ascensioens dach[13515]Aldus en sochte die heilighe kerkeVan penitencien ghene ghewerkeDaer god om sijn gramheitOntfarmelic hadde af gheleitWant hi elcs menschen ontfermen kan[13520]Die hem met herten roept an¶Doen god onse heer dat verstaetSach dat sine kerke ghenen raetHier ieghen en vant no en sochteHoemen dese sterfte verdriuen mochte[13525]Ende die heilighe kerke aldus sliepEnde ghene ghenade en riepWant ghebeden wilt wesenSoe wert god uerwect te desenVolcke dat hertste datmen vant[13530]In al kersten lantEnde min achte op godeEnde min hielt sine ghebodeWant in al haren daghenOp die strate te rouen plaghen[13535]Ende in menighen landeStichten roef ende brandeDaer si reden op dat soutDat donsculdighe dicke ontgoutDoen dese sterfte was ouercomen[13540]Als ghi voren hebt vernomenQuam si in hongherien so grootDat meer dan half bleef doot¶Doen die coninc sach van hongherienDat die paeus ende die clergie[13545]Hier toe ghenen raet en sochtenHoe si gode ghesachten mochtenDedij den raet dat quamenAlle sine wise lude te samenClercke ende leke mede
[13550]Ende versamenden in een stedeDoen droeghen si des ouereenDat beter raet en waer gheenAls datmen gode aenriepeAl waert dat die kerke sliepe[13555]Ende daer toe niet en dadeHet stonde al an gods ghenadeSi wouden haer vede legghen aueEnde elc anderen sijn mesdaet vergaueEnde te penitencien oetmoedelijc vaen[13560]Van al dat daer waer mesdaenGod en soude moghen laten nietHine soude hens ontfarmen yetDus worden sonder waenAlle die vede af ghedaen[13565]Ende elc mensche die goutNae sijn machte sijn scoutHoe die cruysbrueders ghinghen
Ende hoe tfolc penitentie dede
.....lj
ENe penitencie maecten si aldusGhelijc dat god ihesus cristusEen half min dan xxxiij iare[13570]Op eerdrijc woude leuen zwaerAlsoe menighen dach soe woudenSij haer penitencie houdenDus sijn si voort ghetoghenWillichlike ende in hoghen[13575]IIJM ende vierhondertTe male des menighen wondertGhene aelmoesene en mochten si ontfaenMar si mochten eten gaenMetten ghenen dies hem bade[13580]Om die grote gods ghenadeEen hoyke als die meneghe weetDat was sijn ouerste cleetEnen caproen aenghedaenDaer op enen velten hoet ghestaen[13585]Daer op ghenayt een cruce rootDit was emmer wonder grootAlsi penitencie souden doenDaden si vte cousen ende scoenEnde haer cleder al ghemene[13590]Sonder dat neder cleet alleneArme ende scouderen naectAldus hadden sijt ghemaectEnde daer bouen daden si anEen wit linen cleet dan[13595]Met menigher ployen gheuouden
Also sijt hebben woudenDat hem sloech vander stedenTote op haer voete benedenAldus ghinghen si ij ende ij[13600]Al om ende om min no meHaren palayse sijt seker dasNa dat hare vele wasGheselen hadden si doen makenDaer scarpe naelden in staken[13605]Daer si hem met sloeghen soe diepDatter troede bloet wtliepIn dietsche hadden si enen sancWel ghemaect redelijc lancDie op gode riep met ernste groot[13610]Dat hise hoede vander gadootDien songhen si ij vorenDatment verre mochte horenEnde sij songhen alle nareOft ene letanie ware[13615]Drie werf soe vielen sijOp haer knien gheloeues miEnde telken si met allenCruuswijs ter eerden vallenDaer laghen si sonder waen[13620]Tot datse die sanc hiet opstaenAlse iij werf was ghedaenGhinghen tharen pape saenDie in midden die plaetse stontEnde vielen hem alle opden voet[13625]Ende hi seide hem gheloue openbaerEnde si seident alle nareEnde haer ghemeen biechte metDaer na thant al ongheletVielen si alle mettien[13630]Daer na ter eerden op haer bloete knienEnde soe absolueerde hise daerVan al haer sonden claerAlse al dit was ghedaenGhinghen si te haren pape saen[13635]Ende namen ij ende ij haer vaertAl singhende ter kerken waertSoe datment verre mochte horenCruce ende vane altoes vorenDaer ghinghen si als heelde[13640]Voor der moeder gods beeldeEnde loofden met groter trouwenGode ende onser lieuer vrouwenMet dietschen sanghe als ic verstaSij ij vore alle dander na
[13645]Ende riepen op gode met oetmoedeDat hise vander gadoot hoedeDit daden si sonder sagheTwee werf in elken dagheEnde iij werf opten vridach[13650]Dit weet ic wel want ict sachSi en mochten nieman bidden goetWant haer regule also stoetMar si mochten eten telker statMetten ghenen dies hen bat[13655]Vele zeden hadden sij twarenDie nerghent toe goet en warenAlsoe als tleec volc doeWt hem seluen brachten toeDaer ane lach cleine bate[13660]Die ic hier al varen late¶Soe menighe menschen weten datIc hoorde tantwerpen daer ic satDat bi hongherien staet een lantDat palanen es ghenant[13665]Dat wel wt brachte te maleXLM man by ghetaleStarc vrome ende coeneAls haer here hadde te doeneDese waren soe verstoruen[13670]Datmen der anne hadde uerworuenIJM in allet lantJ stedeken stont daer an den kantDaer tfolc doot was al ghemeneSonder die prochie pape allene[13675]Die bleef in groter nootWant al sijn vriende waren dootDoen hi hem seluen vtermatenVan vrienden van maghen sach ghelatenPeynsde hi te hant in sinen moet[13680]Dat gheen dinc en waer soe goetDan dat hi sijn herte an onsen hereTe male voeghede voortmereDaer alle salicheit aen leitEnde die nieman af en gheit[13685]Want sijn vrienscap ewelikeMoet hem dueren in hemelrikeAls hem alle vriende af gaenIn dat wout so ghinc hi saenEnde maecte op enen boem thant[13690]Een huysken met siere hantDaer hi hem soude onthouden welIeghen welde beesten felOec heeft hire opghedraghen
Vrucht die wast an die hagen[13695]Ende die bome wt gheuenOm dat hire af soude leuenDoen hi dus hadde ghesetenTot dat sijn cruut was ghetenGhinc hi af inden woude[13700]Om dat hi ander zueken soudeDoen hi dus ghinc haer ende daerSach hi gaen daer openbaerEnen ouden man van bloede roetEnde hadde een dornen crone op thoet[13705]Met enen aenschijn zere verbolghenDaer xij manne na volghenMet groter droefheit beuaenEnde daer na sach hi saenComen een deel ioncfrouwen[13710]Die scenen al vol rouwenDie alte zuuerlijc warenDaer na sach hi te warenEne Coninghinne alte sconeDie opt hoet hadde een crone[13715]Die licht alsoe groet gafDatter dwout al verclaerde afDaer in stont menich steenDie als die dachsterre scheenScoen ende van menigherande manieren[13720]Doen sprac die vrouwe goedertierenPape waer om en vraeghdi nietOm dat wonder dat ghi hier sietDie pape neech ter vrouwen waertVrouwe sprac hi ic ben veruaert[13725]Dat ic spreken niet en dorsteDie vrouwe sprac die vorsteMetter dornen croneDats cristus mijn soneDie ic hebbe allene[13730]Met sinen vader ghemeneSoe groot es nv sijn gramheitOp sijn edele kerstenheitDat hijt al willet bederuenEnde haestelike doen steruen[13735]Als hi begonnen heeft thantSwaerlijc in menich lantEnde om dat hi dus es verbolghenSoe moeten wine veruolghenBi daghe ende bi nachte[13740]Om sinen moet te doen sachtenVan sire groter gramhedeNu soe gaet sonder beden
In die capelle die daer staetEnde doet messe sonder verlaet[13745]Ic hope ons sal goet ghescienDie pape antwerde mettienVrouwe dat en constic niet volbringenWant daer en sijn ghene dinghenBroot wijn vier boec dat wet[13750]Daermen messe doet metNoch custere vorwaerDie vrouwe sprac ganc aldaerDu salte ghereescap vinden alDatter messen toe horen sal[13755]Ende leest messe gode terenVanden heilighen ons herenWi selen v messe comen horenAldus ghinc die pape vorenEnde vant al dat ghereet[13760]Datter messen ane gheetEnde enen custer daer toe medeSi quamen al daer ter stedeDaer soe wert den goeden manIn die misse vertoent dan[13765]Hoe ende in wat manierenMen penitencie soude hantierenIeghen die felle gadootDie onder tfolc was soe groetDie pape deet te verstane[13770]Den hertoghe van pallaneDie hertoghe deet voort bekantDen Coninc van hongherien lantDaer hi onder es ghesetenNu soe suldi alle weten[13775]Dat ict hebbe gheseitDatsij souden sijn die waerheitMar aldus liep die mareIn brabant haer ende dareEnde die Coninc dede saen[13780]Die penitencie ane gaenIn sijn lant al sijn liedeAlsoe si namaels ghesciedeWedert loghene was of waerSekerlike dat laet ic daerNoch vander gheesselinghen
Ende hoe die joden den putten ge-
fenijnt hadden.....lij
[13785]DAt dese gheselinghe quam voortAlse ghi hier voor hebt ghehoortDat dede die voorseide gadootWant men wiste clene no groot
Dat die ioden al toe brachten[13790]Ouermids des viants crachtenEnde om dat dese here woudeDat dese gheselinghe en soudeOuer niet werden ghedaenSoe dedi wt breken saen[13795]Dat al die gadoot pineWare vander ioden venineHier soe moeghdi wonder horenDie joden al eertrike dorenHadden op gheset den kerstenen[13800]Te bederuen met veninenEnde daer omme hadden sijAlle putten verre ende biDoen veninen telker stedeEnde staende wateren mede[13805]Daer af soe storuen vele liedeDat noyt dat wonder en ghesciedeSoe datmen om dese dincDie ioden ouer al vincEnde worpense inden brant[13810]Daer si in bleuen te hantVan deser iammerliker moertDie ghi nv hebt ghehoortAl was dese penitencie felSijn ghenuechde den papen net wel[13815]Sij was herde seer contraereWant niet moghelijc en wareDat leke liede soudenAlsulke penitencie houdenMet crucen ende vanen met[13820]Die si selue hadden ghesetSonder der heiligher kerken raetDat dochtem wesen quaetEnde hier omme des sijt vroetSo wert soe groten euelen moet[13825]Vanden volke ten papen waertDie papen worden soe veruaertDatsi int leste stille zweghenEnde lieten hem hers willen pleghenDie welke haet sonder waen[13830]Niet vergaen en sal soe saenHers pause ende kardinaleEnde bysscope alsoe waleVielen daer ieghen vtermatenNochtan en wouden sijs niet laten[13835]Sijn hebbense ouer ban ghedaenDaer si seer an hebben mesdaenVan enen stride die in zeelant ghe-
uiele Ende wat die mensche es
Ende wat hi werden sal.....liij
ALsmen screef ons heren iaerXMM ende daer naer.Lij. wet voor waer dat[13840]Soe quam tantwerpen in die statEen mare sijt seker dasDat in zeelant ghestreden wasEnde ic mach v segghen hoeDat dese onminne quam toe[13845]Ghi hebt ghewaghen horenDat die keyserinne hier te vorenDen hertoghe van beyeren brachteAl in hollant met machteDie haer middelste sone was[13850]Ende droech hem op sijt seker dasDese ij. lande met ripen radeEnde bezeghelde die stadeSijder quam die keyserinneEnde maecte ene grote onminne[13855]In desen lande als ghi moecht horenEnde woude emmer beraden torenHaren sone die hertoghe wasVan zeelant als ic voren lasEnde woude hem af winnen tlant[13860]Si quamen met ghewapender hantMet enen groten volke te warenDie welke meest zeelanders warenEnde oec waren vlaminghe daerEnde inghelsche wet vor waer[13865]Ende wouden haren sone verdriuenDie sone wouder ieghen kiuenEnde heeft die moeder weder staenMetten hollanders sonder waenEnde oec haddij zelanders mede[13870]In siere hulpen daer ter stedeSoe datsij te samenBeide op die mase quamenEnde hebben daer vromelic ghestredenDie sone met siere moghentheden[13875]Ende heeft der moeder niet gheuiertSoe dat hise heeft ghescoffiertEnde si vloe in siederijcs zee vorwaerEnde die graue trac daer naerBennen ziederijcs zee der stede[13880]Ende heeft met siere moghenthedeDie moeder van daer veriaechtAldus heefse god gheplaechtDie keyserinne om her quaetheit
Alsic v vore hebben gheseit[13885]¶Die hem wel bepeynsen woudeWanen hi quame ende waer hi soudeEnde hoe cranc es die creatureIn die menschelike natureEnde daer omme peynsen tallen stonden[13890]Hi soudem te bat hoeden van sondenNu seght mensche wat waerdstu danEer dijn vader di ghewanEnde hoe danich waerstu ghedaenDoen v dijn moeder hadde ontfaen[13895]Daer die ij naturen tsamenIn dijnre moeder lichaem quamenGheuoedt wortstu inder moeder dijnMet bloede onwaert als venijnMet wel groter onsuuerhede[13900]Coemstu opter werelt medeAlle blijscap es di dan diereWenen screyen es dijn maniereDat mest ende al dat quaetDat van dinen liue gaet[13905]Maecstu onder dijns selfs lijfSoe cranc bestu ende soe keytijfDijn lichaem en es anders nietDan een sac diet wel besietVol vulnesse ghetoghen[13910]Al schijnstu scoen voor oghenDu bestu binnen vleesch ende bloetDat een corre werden moetStinckende ende onreyneEnde een spise der worme ghemeyne[13915]Hoe du verhefs den lichaem dijnNochtan moetstu vleesch sijnDatter werelt quam naectVan vuylder materien ghemaectMerct in dijnre herten gronde[13920]Wat du loses wt dinen mondeWt dinen nase wt dinen orenEnde wt allen leden die behorenTe dinen liue bouen ende benedenHoet algader sijn vuylheden[13925]Dat niet vuylre en mochte sijnJa vuylre en es gheen venijnIn droefheden werstu gheborenEnde du heues al dijn leuen torenAnxt pine ende sorghe groot[13930]Dan smaecstu die bitter dootEnde best spise der wormen danDes ontgaen en mach gheen man
Waer toe vercierstu di soe zereOm der werelt lof ende ere[13935]Ende die in soe corten daghenDie worme sullen eten ende knaghenDune maecs dijn ziele niet sconeMet scone werken als croneTe draghen in hemelrike[13940]Ende vor dinghele die ghelikeTwi hebstu dijn ziele onmareEnde sets dijn gheest bouen hareDaer es verredene zeer ontsientDaer die vrouwe om derue dient[13945]Een ziele es beter dat weet waleDan dese werelt altemaleDat toende die here der waerheitDie wt den trone der drieuuldicheitVan sinen vader hier neder quam[13950]Ende menschelike vorme an namDaer hi hongher doghede ende coudeDorst ende smade menichfoudeEnde aen een cruce sterfEnde offerde hem ter seluer warf[13955]Sijn ziele vriendelikeSinen vader van hemelrikeAls een lam zwighende stilleEnde al om onsen willeOft cristus dan sonder letten[13960]Sijn ziele vor die dine wilt settenWaer om gheefstu dan onwiseOm dinc van soe cleynen priseDijn ziel es doch ewelikeEnde dijn lichaem es sterflike[13965]Ende sal al in asschen kerenDie du does soe vele erenDu zijs nv herde zereVerheuen prijs ende ereEnde du biste eer auont doet[13970]Ende dijn ziele wert in groter nootEnde dijn lijf dattu hebs soe wertWart vanden wormen verteertWaer soudemense nv vindenDie de werelt soe zeer minden[13975]Die wi in corten daghenMet ons wandelen saghenVan hem en es ander vormeBleuen dan assche ende wormeSi waren menschen alse ghi sijt[13980]Ende leiden haren tijtMet ghiericheden wel groot
Ende op een vre waren si dootEnde tvleesch es der wormen ghichteEnde die ziele der hellen lichte[13985]Cume es van haer memorieWant si hebben hier idel glorieMacht meisniede weldich leuenDatsi te deser werelt bedreuenWaer es haer lichaem waer es haer spel[13990]Waer es haer houerde nidich ende felVan sulke blijscap dusdane droefheitDat segghic v ter waerheitVan sulker weelden wes vorsienAldit selue mach di gheschien[13995]Want du beste te warenAlso wel mensche als dese warenDu beste mensche ghemaect van erdenEnde eerde saltu weder werdenAlse comt die leste dach[14000]Dat morghen wesen machDu moets emmer steruen dats waerMar dune wets wanneer no waerWant die doot wet wel datVerbeit dijns in elke stat[14005]Ende bestu vroet du soudes medeHers ontbeiden in elke stedeVolchstu den vleesche dijnInt vleesch saltu ghepijnt sijnBegheerstu behaghelhede ende ghierichede[14010]Dinen lichaem te sieren medeDu salt vor dat orlamentHebben di omtrentWorme ende venijne sleckenDie dijn lichaem sullen becken[14015]Want die gherechticheit ons herenEn mach anders niet kerenSi moet recht vonnesse gheuenNa dat verdient onse leuenDie der werelt meer minnen[14020]Dan gode met haren sinnenEnde soberheit versmadenOm haer kele die si sadenEnde laten reinicheit van liueOmder quader ghenuechten die si driuen[14025]Ende der ghiericheit altoes volghenEnde die mate sijn verbolghenDie selen alle te warenMetten viant ter hellen varenWat rouwe sal daer wesen[14030]Wat iammer wat vresen
Daermen die quade alVanden goeden sceden salEnde vanden aenschine ons herenEnde ander duuelen macht keren[14035]Met hem int ewelike vierDat es alsoe onghehierButen hope van allen goedeIn die ewelike gloedeWant wie die sielen pinen daer[14040]En werdens niet moede dats waerEnde wat pinen die zielen doghenNochtan si niet steruen moghenNa dat die mesdaet es groetSelen si hebben pine groet[14045]Men sel daer anders horen nietDan wenen hulen groot verdrietSuchten gheslach van handenEnde crijselinghe van tandenEnde alle maniere van rouwen[14050]Ende men sal daer scouwenEyselijc worme menich serpentDie daer crupen selen omtrentOngherust in allen stondenDoor haer kele ende monde[14055]Ende die eyselike aenschineDie niet leliker en mochten sineDus moeten alle ziele sekerlikeIn die helle oft in hemelrikeNu kieset deen van tween[14060]Oft die helle den langhen weenOft in hemelrike emmermereBlide te sine met onsen hereGoet ende quaet vorwaer gheseitSijn beide gader vor ons gheleit[14065]Ende welc wi willen moghen wijDie hant toe steken met wille vrijSlae wise ant tquade dats vreseDie tormente die wi hebben ghelesenSlawijse ant goede wij vinden[14070]Dat ewelike leuen sonder indeDat gods es ende met hem verheuenJa met hem sonder sneuenWant die hem heeft die heeft alGoet ende vroude sonder ghetal[14075]Hi es dat ouerste goetDaert al bi staet ende stoetDaer es die ouerste salichedeEnde die ouerste blijsscop medeVrijheit karitate gherechticheit
[14080]Ende ewelike sekerheitDes ghenuechte ende scoenheit metAl es in ewicheit ghesetDaer es vroude ere ende claerheitScoenheit minne een drachticheit[14085]Weldich leuen in rasten fijnDies nemmermeer inde en sal sijnEnde nemmermeer nacht en luuctEnde elc sijns herten wil ghebruuctBidden wi den here alder heren[14090]Dat hi alsoe wille kerenAlle fauten oude ghebrekeBeide in papen en in lekeDat wi dan werden gheseltMetten ghenen die werden ghetelt[14095]Ende selen sijn der saligher scarenSoe dat wi tesamen varenIn die blijsscap die niet en vergheitDie hi den salighen heeft breytDie noyt ore en hoorde no oghe en sach[14100]Noch herte ghepeisen en machDes onne ons die hemelsche vaderAmen seghet allegader amen¶Ay hoe menichweruen heb ic gheseitDat ic niet sijn en mochte sonder arbeit[14105]In moste lesen ofte scriuenMar nv moetic laten bliuenEnde sien dat worde ghereetAen te doen dat achterste cleetDes ellendichs lichamen[14110]Dats die eerde daer wi af quamenWant mijn arbeit ende outheitBracht hebbe in siecheitDat ics ghedoen en kan mereMar altoes danckics onsen here[14115]Des goets dat hi mi heeft ghedaenEnde bidde een ygheliken die verstaenSal dit boecsken ende den sinEnde die materie diet heeft inEnde die hem dichtens onderwint[14120]Dathijt voort dichte als hijt vintNa die materie daet voer af ruertWant ict tot hier heb besuyrtIn eren eens goeds mans ende vermoghenVan brabant des hertoghen[14125]Jans die ic altoos sculdichTe dienen gheweest menichfuldichDit boecsken wilic hem latenOp dat hi hem te bat mach saten
Te comen ten ewighen rike hier bouen[14130]Daer dinghele altoes gode louenDaer wi moeten comen tsamenNu seght alle gader AMEN..... AMEN